Futon là gì? Bộ Futon giường ngủ truyền thống trong văn hóa Nhật Bản

Trong văn hoá truyền thống của đất nước mặt trời mọc, Futon hay bộ giường ngủ Futon được xem là nét đặc trưng riêng biệt đã được lưu truyền theo nhiều đời nay. Futon không chỉ mang đến cảm giác nhẹ nhàng, thoải mái khi ngủ mà còn có khả năng tiết kiệm diện tích nhà ở. Vậy thực chất Futon là gì, theo chân Vua Nệm lý giải ngay!

1. Futon là gì?

Futon hay còn được gọi là bộ Futon giường ngủ, được hiểu là vật dụng trong phòng ngủ, được sử dụng theo truyền thống văn hóa của người Nhật Bản. Hình ảnh đặc trưng này xuất hiện nhiều trong các bộ truyện tranh của đất nước mặt trời mọc như Doreamon hay Shin cậu bé bút chì.

Futon là bộ giường ngủ trái ngược hoàn toàn với văn hóa phương Tây hoặc các mẫu giường phổ biến tại Việt Nam. Với sản phẩm giường và nệm riêng biệt, các vật dụng phục vụ giấc ngủ này thường có kích thước lớn và chiếm nhiều diện tích sử dụng hơn.

Trong một bộ Futon được coi là hoàn chỉnh sẽ phải có 4 phần là: ga phủ trên (Shiritsu), nệm trải dưới sàn (shikibuton), ga chun phủ (mofu), chăn bông dày đắp (kakebuton). Dù mùa đông hay hè thì bộ Futon này cũng không được thiếu bất kỳ một phụ kiện nào.

Futon thường được trải trên chiếu Tatami khi ngủ để tạo cảm giác êm ái, ấm áp. Thoạt nhìn, bạn có thể thấy Futon rất cồng kềnh. Tuy nhiên, bộ giường ngủ này lại rất gọn nhẹ, có thể gấp gọn khi không sử dụng, tạo không gian thoáng đãng cho gian phòng hoặc các ngôi nhà có diện tích nhỏ hẹp. 

2. Đôi nét lịch sử của Futon 

Vào thời kỳ từ năm 710 – 794 (được gọi là thời kỳ Nara), tại Nhật Bản chỉ có tầng lớp quý tộc mới được ngủ trên giường. Dân thường chỉ được nằm ngủ trên đống rơm, chiếu làm từ rơm hoặc ngủ trực tiếp trên nền đất.

Văn hóa dùng chiếu Tatami bắt đầu phát triển trong thời kỳ Heian, từ năm 794 – 1185. Thời điểm này, giường dành cho tầng lớp thượng lưu gọi là “Yaedatami” với nhiều tấm chiếu Tatami được xếp chồng lên nhau. Số lượng tấm chiếu có tỉ lệ tương đương với cấp bậc và địa vị của người đó trong xã hội. 

Mặc dù cây bông đã có từ thời Heian, người Nhật vẫn chưa chú trọng đến chất liệu này và vẫn chưa chế tạo ra nệm làm bằng bông mà vẫn ngủ trên các tấm chiếu Tatami. Giai đoạn từ năm 1467 – 1615 vào thời đại Chiến quốc, cây bông đã được sử dụng để làm nguyên vật liệu phục vụ chiến tranh như ngòi nổ dây bom. 

Sau thời gian này, vào thời kỳ Edo từ năm 1603 đến năm 1868, nhu cầu sử dụng bông phục vụ tình hình chiến sự đã suy giảm rõ rệt. Nhờ đó, bông đã được đưa vào ứng dụng trong cuộc sống thường ngày nhiều hơn. 

Thời điểm này, người Nhật chưa có các sản phẩm chuyên dùng cho giấc ngủ. Sự thay đổi trong cách ứng dụng nguyên liệu bông đã hình thành bộ giường ngủ đầu tiên, được gọi là “Kaimaki futon”, là tiền thân của Futon. 

Thời gian đầu, những chiếc Futon đầu tiên được chế tạo với chất lượng rất thấp vì sử dụng ít bông và dùng những loại bông cứng. Những chiếc Futon dành cho gia đình giàu có hoặc quyền quý được làm thủ công từ những loại bông tốt nhất, mềm mịn nhất. 

Tuy nhiên vào cuối thế kỷ 19, một vài cửa hàng chuyên cung cấp nệm bông ép đã xuất hiện và phát triển tại Nhật Bản. Song song với đó, việc nhập khẩu bông cũng dần trở nên phổ biến hơn, khiến giá thành Futon giảm mạnh Từ đó đến nay, sử dụng Futon được xem là thông dụng với hầu hết người Nhật.

3. Cách làm một chiếc giường Futon kiểu Nhật

Futon là hình ảnh quen thuộc, gắn liền với truyền thống và bản sắc văn hóa của đất nước mặt trời mọc. Thoạt nhìn, nhiều người nhầm tưởng rằng Futon là một tấm nệm mỏng, được đặt trên khung giường và có thể gấp gọn. Tuy nhiên, trong quy cách sử dụng của người Nhật Bản, Futon được trải trực tiếp trên mặt sàn khi sử dụng.

Nệm Futon ngày nay vẫn được sử dụng phổ biến tại các nhà nghỉ truyền thống Nhật Bản (hay còn gọi là ryokan). Mặc dù không còn thông dụng tại các gia đình như những thời trước, người tiêu dùng vẫn có thể dễ dàng mua sắm loại nệm này tại các cửa hàng chuyên về nệm bông. 

Được chế tạo từ 100% cotton tự nhiên, Futon bao gồm 5 thành phần khác nhau như đã trình bày ở trên: nệm trải sàn (Shikibuton), ga phủ (Shiitsu), chăn bông dày (Kakebuton), ga chun (Mofu).

Để sắp xếp một chiếc Futon trước khi sử dụng, bạn cần thực hiện các bước sau:

• Trước hết, đặt Shikibuton lên sàn nhà
• Tiếp theo, lồng ga trải giường lên trên Futon. Với những phần còn thừa của tấm ga, luồn chúng xuống bên dưới để bề mặt của ga trải giường được căng thẳng, ngay ngắn.
• Sau đó, lấy chiếc ga chun lồng bên ngoài chăn Kakebuton. Với phần chăn có hình oval thì quay ngửa lên trên, phần mặt phẳng thì quay xuống phía dưới nệm.

Futon thường được trải trên chiếu Tatami vì độ mềm mại của chiếu giúp đem lại cảm giác êm ái, thoải mái cho người nằm. Đi kèm với bộ Futon giường ngủ, người Nhật thường dùng các loại gối được làm từ những hạt nhỏ nhồi bên trong, để đem đến giấc ngủ chất lượng nhất cho người dùng. 

4. Cách bảo quản Futon

Futon sở hữu tính tiện lợi cao vì khi không sử dụng, bạn có thể gấp gọn và cất trong tủ. Điều này không chỉ giúp tiết kiệm diện tích, tạo sự thoáng mát cho không gian phòng mà còn giúp bảo quản Futon được sạch sẽ, tránh tình trạng bị bụi bẩn bám trên bề mặt đồ dùng. 

Futon là bộ giường ngủ được đặt trực tiếp trên sàn nhà, do đó người Nhật thường xuyên vệ sinh, giặt giũ và phơi nắng để đảm bảo chất lượng cho giấc ngủ, tránh tình trạng ẩm mốc, vi khuẩn gây ảnh hưởng trực tiếp đến da. 

Ngày trước, khi chưa có máy giặt, người Nhật thường vệ sinh Futon bằng cách dùng dụng cụ đập hết bụi bẩn trong nệm ra ngoài. Dụng cụ này có tên gọi là ”Futon-tataki”. Sau khi loại bỏ hết bụi bẩn ra khỏi nệm, họ sẽ phơi nệm dưới nắng để bay hơi các mùi ẩm mốc và mùi hôi.

Ngày nay, nếu có máy giặt, bạn có thể tự giặt Futon loại nhỏ tại nhà. Ngoài ra, bạn có thể đem tới các tiệm giặt ủi chuyên dụng để vệ sinh bộ giường ngủ của mình.  Không chỉ vậy, người Nhật còn phát minh ra những loại kẹp cỡ lớn, dùng để phơi Futon ở các ban công hoặc lan can sau khi giặt. Loại kẹp này được gọi là “Futonbasami”. 

Những tấm futon lơ lửng, bay phấp phới trên ban công lộng gió cũng là hình ảnh không thể quên, để lại nhiều ấn tượng trong lòng khách du lịch hoặc những người yêu mến nền văn hóa của xứ sở phù tang này.

Futon chính là một nét văn hoá đặc sắc cũng như truyền thống được lưu truyền qua nhiều đời tại đất nước mặt trời mọc. Nếu có dịp đặt chân đến đây, bạn đừng quên trải nghiệm ngủ trên bộ Futon trong các nhà truyền thống này nhé.