Quay lại
Đóng
/media.vuanem.com/image/I7LJZOz2J9poVLCSRzPLZueVEnRo2HG5xIyR8zra.png)
Tìm cửa hàng
Quyền lợi thành viên
/media.vuanem.com/image/I7LJZOz2J9poVLCSRzPLZueVEnRo2HG5xIyR8zra.png)
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên ở Việt Nam có từ rất lâu đời. Đó là một tập quán đẹp, giàu bản sắc, có tính chất giáo dục truyền thống qua nhiều thế hệ. Bạn đã hiểu rõ chi tiết về tín ngưỡng này chưa? Nếu chưa thì có thể tìm hiểu chi tiết trong bài viết này nhé!
1. Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên lâu đời của người Việt
Cụm từ tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên được nhiều người nhắc đến nhưng chưa chắc mọi người đã hiểu hết về tín ngưỡng là gì. Hãy cùng tìm hiểu về tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là gì nhé.
1.1. Khái niệm về tín ngưỡng
Tín ngưỡng là niềm tin của con người đặt vào cái mà họ tin là linh thiêng. Chúng được thể hiện thông qua những lễ nghi gắn liền với phong tục, tập quán truyền thống để mang lại sự bình an về tinh thần cho cá nhân và cộng đồng. Sự khác biệt giữa tín ngưỡng và tôn giáo là tín ngưỡng mang tính quốc gia hơn tôn giáo và ít cứng nhắc hơn tôn giáo.
Ở Việt Nam, đã có luật ban hành để bảo đảm quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo của công dân. Theo Điều 24 Hiến pháp năm 2013 khẳng định: “Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào, các tôn giáo bình đẳng trước pháp luật.
Nhà nước tôn trọng và bảo hộ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật”. Quyền tự do tín ngưỡng, tự do tôn giáo được cụ thể hóa trong Luật Tín ngưỡng, tôn giáo (được Quốc hội khóa XIV, kỳ họp thứ hai thông qua ngày 18/11/2016 ) và trong rất nhiều văn bản pháp luật.
1.2. Tại sao người việt lại có tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên?
Tổ tiên người Việt Nam được ghi nhận là những người cùng dòng tộc như cha, mẹ, ông, bà, cố,… những người đã sinh ra bạn hiện tại. Đối với dân tộc Việt Nam, họ có tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên như một phong tục truyền thống.
Hầu hết các gia đình đều có bàn thờ ông bà ở trong nhà và chúng được đặt ở vị trí trên cao nhằm thể hiện sự kính trọng của con cháu đối với tổ tiên. Đó cũng là một trong các nhân tố tạo nên bản sắc dân tộc của người Việt.
Thờ cúng tổ tiên cũng là hình thức tưởng nhớ người đã khuất, thể hiện lòng thành kính, hiếu thảo của người ở lại đối với người thân đã qua đời. Điều đó thể hiện tinh thần uống nước nhớ nguồn trong văn hóa người Việt.
Cụ thể, con cái bày tỏ lòng biết ơn đối với cha mẹ của chúng, cả khi còn sống và đã khuất, đồng thời thể hiện trách nhiệm của con cái là nhang khói, hương hỏa cho người đã sinh thành nên mình. Từ đó tục thờ cúng tổ tiên phát triển dần.
Bên cạnh đó, tổ tiên cũng là người mang lại cuộc sống hòa bình hiện tại vì họ đã có công bảo vệ làng xóm, bờ cõi nước ta trước giặc ngoại xâm. Phải kể đến như vua Hùng Vương, người đã trở thành “cha” của nước Việt và được tổ chức tưởng nhớ vào mỗi tháng 10 âm lịch ở nhiều nơi trong cộng đồng người Việt.
2. Bản chất đằng sau tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên
Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là một trong những tín ngưỡng hàng đầu của người Việt nam. Vậy bản chất của việc thờ cúng là gì, hãy cùng tìm hiểu qua thông tin sau đây nhé.
2.1. Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên để lưu giữ ký ức về tổ tiên
Tính duy lý là một đặc điểm của cuộc sống Việt Nam. Vì vậy, trong gia đình, hình ảnh người đã khuất luôn hiện hữu, không tách rời khỏi đời sống gia đình, làng xóm.
Chết không phải là mất tất cả, nó là một hình thức chuyển hóa vật chất từ dạng này sang dạng khác, và tổ tiên cũng tồn tại trong một thế giới siêu hình, nơi mà con người không nhìn thấy được. Trong gia đình, bàn thờ là nơi con cháu lưu giữ nhiều nhất di ảnh của người đã khuất.
2.2. Nhắc nhở ý thức về cội nguồn
Đạo lý uống nước nhớ nguồn, thờ tổ tiên, hiếu thảo và biết ơn đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người từ thuở ấu thơ. Từ xa xưa ông bà ta đã sáng tác những câu ca dao tục ngữ thể hiện tinh thần biết ơn tổ tiên như uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây,…
3. Các hình thức tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên
Có nhiều hình thức thờ cúng tổ tiên được nhiều người áp dụng vào tùy hoàn cảnh và mức độ của buổi thờ cúng đó.
3.1. Cúng cáo
Sóc là ngày mồng một đầu tháng, Vọng là ngày rằm mỗi tháng. Cúng cáo là hình thức thờ cúng ông bà tổ tiên vào các ngày lễ Tết, ngày giỗ hoặc khi cần sự phù hộ trong các sự kiện trọng đại như dựng nhà cửa, cầu sự nghiệp, cầu sức khỏe. Đây là một cách để thể hiện nguyên tắc uống nước nhớ nguồn.
Trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên, người Việt Nam rất coi trọng ngày giỗ, ngày này thường được tính theo lịch âm (còn gọi là ngày ta). Họ tin rằng đây là ngày người đi về cõi vĩnh hằng. Thờ cúng tổ tiên được tổ chức đều đặn hàng năm, không chỉ vào ngày giỗ mà còn vào ngày đầu năm (còn gọi là ngày sóc), ngày rằm (còn gọi là ngày vọng) và các ngày lễ tết khác.
Vào các dịp như Tết Nguyên đán, Tết Trung thu, Giao thừa, v.v… Khi trong nhà có việc hệ trọng như cưới hỏi, sinh con, làm nhà, xuất hành, thi cử… người Việt Nam cũng dâng lễ vật, thắp hương, thực hiện các nghi lễ thờ cúng tổ tiên để báo cáo và cầu mong sự phù hộ của tổ tiên để công việc diễn ra thuận lợi.
Bản chất của tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt là dựa trên niềm tin rằng người sống và người chết có mối liên hệ mật thiết và hỗ trợ lẫn nhau. Con cháu thăm viếng tổ tiên nhằm tưởng nhớ, cầu nguyện tổ tiên bảo vệ và làm chứng cho những sự kiện quan trọng trong đời như lễ dạm hỏi, lễ cưới, thôi nôi,.
Những buổi lễ nhằm tưởng nhớ ông bà tổ tiên vô cùng quan trọng. Mọi chi tiết đều phải được chuẩn bị chu đáo và chỉn chu để thể hiện lòng thành, sự hiếu thảo của con cháu đối với tổ tiên.
3.2. Cách thức lễ
Tục cúng: Trước khi làm lễ cúng, gia chủ phải tắm qua nước cây thơm, y phục màu trắng. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại ngày nay, chỉ cần có trang phục phù hợp và mọi người không quan tâm nhiều đến việc họ ăn mặc như thế nào trong các nghi lễ tôn giáo.
Tục vái – lạy: vái thường được thực hiện khi đứng, đặc biệt là trong các lễ kỷ niệm ngoài trời. Vái trong trường hợp này thay cho lễ lạy. Nghĩa là chắp hai tay trước ngực sao cho ngang với chiều cao của đầu, sau đó cúi đầu xuống và hơi cúi xuống trước khi nhìn lên, hạ tay xuống cho khớp với đầu khi nhìn lên. Đôi khi làm 2, 3, 4, 5 cung
Lạy là hành động thể hiện lòng thành kính cả về vật chất lẫn tinh thần đối với các bậc bề trên và những người đã khuất. Có bốn trường hợp lễ lạy: 2 lạy, 3 lạy, 4 lạy và 5 lạy. Nó có ý nghĩa khác nhau trong từng trường hợp.
3.3. Bàn thờ tổ tiên
Các hộ gia đình Việt Nam thường có bàn thờ tổ tiên, ông bà (còn gọi là ông bái). Việc trang trí và sắp đặt bàn thờ khác nhau tùy theo từng nhà. Biển, bàn thờ là nơi để tang, là thế giới được thu nhỏ của người đã khuất. Hai ngọn đèn tượng trưng cho mặt trời và mặt trăng, hương tượng trưng cho các vì sao.
Hai lư hương đối xứng, phía sau hai đèn thường cắm hai cành hoa cúc giấy, xung quanh cành lớn có nhiều bông hoa nhỏ. Ngoài ra còn có một ngôi nhà gọi là “Kanaeda Gyokuyo” (một loại mật mã), và nếu nó đơm hoa kết trái bằng vàng và bạc, bạn có thể mong đợi may mắn gấp 5 đến 10 lần so với năm ngoái.
Chính giữa là trục “vũ trụ”, các chân nhang có hình dáng uốn cong vươn lên của các chân hương. Giữa đèn và bát nhang, nhiều hộ gia đình đặt hai mâm và một bát đựng ngũ quả cúng gọi là mâm ngũ quả trước bát hương (tùy theo từng loại quả mà mỗi loại quả có ý nghĩa riêng). Nước trong vắt được coi là nước thiêng. Hai cây trúc đứng hai bên bàn thờ là để người già chống gậy cho con cháu, dẫn dắt linh hồn tổ tiên từ trời xuống đất…
XEM THÊM:
- Cách đặt bát hương trên bàn thờ gia tiên đúng phong thuỷ
- Tổng hợp bài cúng ông bà tổ tiên ngày giỗ chuẩn nhất
Bài viết trên đã giúp bạn hiểu hơn về tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên là gì, tại sao thờ cúng tổ tiên lại quan trọng, những loại thờ cúng phổ biến. Mong rằng những thông tin trên đã giúp ích cho bạn trong việc tìm hiểu về các tín ngưỡng của dân tộc Việt Nam.
