Bật mí: Các loại động vật ngủ như thế nào?

Bạn đã bao giờ tự đặt câu hỏi làm thế nào cá voi có thể ngủ dưới nước mà không bị chết đuối, tại sao dơi lại ngủ lộn ngược chưa? Cũng giống như con người, tất cả các loại động vật đều cần ngủ, nhưng mỗi loại động vật sẽ có cách ngủ khác nhau cũng như sự đa dạng của vương quốc động vật vậy.

Giấc ngủ luôn là sự sống còn, nên các động vật sẵn sàng thực hiện nhu cầu đó bất cứ lúc nào, bất cứ ở đâu: sống bám trên một cành cây, ngủ lơ lửng dưới nước, miệng há ra hoặc ngủ đứng trên một chân, và cả một nghìn lẻ cách ngủ khác. Để hiểu rõ hơn, đừng bỏ lỡ tìm hiểu trong bài viết này nhé!

Giấc ngủ của loài động vật rất đa dạng và phong phú 

1. Cách ngủ của động vật có vú

Ở đỉnh cao của sự tiến hóa, giấc ngủ của động vật có vú là tinh vi nhất, từ con chuột cho tới khỉ hình nhân gorilla. Động vật có vú ngủ để phục hồi năng lượng, tinh thần và thể chất. Thời lượng giấc ngủ của chúng phụ thuộc vào các yếu tố như tuổi tác, kích thước cơ thể, môi trường, chế độ ăn uống và sự an toàn của chỗ ngủ.

Các loại động vật có vú thuộc loài khác nhau sẽ có quỹ thời gian ngủ khác nhau trong chu kỳ giấc ngủ Rem và giấc ngủ không Rem. Tuy nhiên, tất cả động vật có vú được nghiên cứu cho đến nay đều có dấu hiệu của giấc ngủ Rem, tức là chúng có thể mơ trong khi ngủ giống như con người.

Động vật có vú có giấc ngủ tinh vi nhất trong các loài

Ngoài ra, giấc ngủ của động vật có vú thường được phân loại làm một pha hoặc nhiều pha trong chu kỳ 24 giờ. Dù vậy, động vật thường có xu hướng ngủ nhiều pha, bởi chúng cần duy trì khả năng nâng cao cảnh giác trước kẻ thù. Nếu các mối đe dọa được giảm thiểu, động vật cũng có thể tận hưởng giấc ngủ một pha.

Chẳng hạn khi các loài động vật được ngủ trong những cái cây hay được bao bọc bởi bầy đàn của mình cho phép chúng cảm thấy được bảo vệ và trải nghiệm giấc ngủ một pha. 

Con người là ví dụ về việc ngủ một pha chẳng từ 11h tối đến 7h sáng. Bên cạnh đó, một số người còn có thói quen ngủ trưa.

Xem thêm: Ngủ chợp mắt là gì? Những điều thú vị xoay quanh ngủ chợp mắt

1.1. Giấc ngủ của động vật có vú sống ở trên cạn như thế nào?

Ngay cả ở các loại động vật có vú ở trên cạn, thời lượng ngủ của chúng cũng có sự khác nhau giữa các loài. Trong đó, hươu cao cổ có thời gian ngủ rất ít, trung bình chỉ ngủ khoảng 4,6 giờ mỗi ngày, một pha ngủ của chúng thường khá ngắn, chỉ kéo dài khoảng 35 phút hoặc ngắn hơn. 

Hươu cao cổ khi ngủ có thể đặt đầu và cổ lên lưng để ngủ 

Phần lớn loại động vật này có xu hướng ngủ vào ban đêm, đặc biệt hươu cao cổ có thể ngủ đứng hoặc ngủ nằm, tư thế đặc biệt tế nhị với loài hươu cao cổ, đôi khi nó phải đặt đầu, cổ lên một cành cây hoặc lên lưng. 

Voi cũng là một loại động vật có thời gian ngủ rất ít, một số nghiên cứu đã ghi lại tổng thời gian ngủ của nó chỉ khoảng 2 giờ mỗi ngày. Các nhà khoa học có thể phát hiện ra voi đang ngủ khi thân của nó ngừng di chuyển, thậm chí nhiều nghiên cứu đã quan sát thấy những con voi đi lại trong gần 2 ngày mà không hề ngủ. Voi cũng tương tự như hươu cao cổ chỉ ngủ vài giờ mỗi ngày bởi kích thước cơ thể khổng lồ của chúng.

 

Voi có thể di chuyển 2 ngày trời mà không cần ngủ 

Giống như hươu cao cổ và voi, ngựa là loại động vật có vú ngủ không nhiều và chúng có thể ngủ đứng. Tuy nhiên khi bước vào giấc ngủ REM thì ngựa sẽ nằm xuống. 

Ngược lại, những con chó lại dành hơn một ba thời gian trong ngày để ngủ. 21% thời gian còn lại trong ngày của nó cũng ở trong trạng thái buồn ngủ và sẵn sàng chợp mắt ngay lập tức. Hay dơi nhỏ cũng là một loài ngủ lâu khi dành khoảng 20 giờ mỗi ngày, một phần thời gian đó được dành cho trạng thái say sưa hoặc ngủ đông. 

Chó là loài động vật có vú dành hơn ⅓ thời gian trong ngày để ngủ

Vậy ngủ đông là gì?

Ngủ đông là một trạng thái giống như ngủ của nhiều loài động vật có vú. Động vật ngủ đông để bảo tồn năng lượng khi có sự thay đổi nhiệt độ hoặc khi nguồn thức ăn trở nên khan hiếm. Thời gian ngủ đông có thể kéo dài hàng tháng, những hoạt động như ăn uống, di chuyển, tiểu tiện, đại tiện có thể xảy ra nhanh chóng ở trạng thái kích động nhẹ.

Ví dụ như loài dơi phải đưa ra quyết định xem nên ngủ hay di cư để tìm nguồn thức ăn cho trong mùa đông này. Để bảo toàn năng lượng, dơi có thể ngủ đông trong 6 tháng cho đến khi côn trùng quay lại trở lại vào mùa xuân.  

Gấu Bắc cực là một động vật cô đơn nhất thế giới khi sinh sống tại vùng Bắc cực băng giá. Khi ngủ đông, nhiệt độ cơ thể của gấu gần như không đổi, mặc dù nó sẽ không ăn, uống, tiểu tiện hoặc đại tiện trong thời lên đến 7 tháng. 

Gấu Bắc cực có thể bước vào kỳ ngủ đông kéo dài đến 7 tháng

1.2. Giấc ngủ của động vật có vú sống ở dưới biển

Hải mã cũng giống như dơi biển, có thể ngủ từ 19,4 đến 20,5 giờ mỗi ngày. Chúng ta có thể ngủ trong nước và ở trên cạn, dù vậy nó có thể ngủ lâu hơn khi ở trên cạn. Khi hải mã ngủ ở dưới nước, nó thường nằm ở dưới đáy, nổi dọc theo bề mặt hoặc dựa vào vật gì đó khi ở tư thế đứng.

Ngoài ra, nó thậm chí có thể móc ngà của mình lên tảng băng và ngủ trong tư thế này. Giống như voi, hải mã có thể di chuyển nhiều ngày mà không ngủ, chúng có thể bơi đến 84 giờ trước.

Hải mã có rất nhiều tư thế ngủ thú vị

Không chịu thua kém hải mã, cá nhà táng cũng là động vật biển có tư thế ngủ độc đáo, các nhà khoa học cẩn thận đã xác nhận rằng chúng có thể ngủ mà không phản ứng gì với một con tàu đi ngang qua cho đến khi con tàu va vào chúng. 

Cá nhà táng khi ngủ không có phản ứng gì với biến động xung quanh

Hay cá heo, hải cẩu, cá heo biển là động vật có vú sống ở dưới biển ngủ theo hình thức bán cầu não. Trong khi ngủ sẽ có một bên não hoạt động, một bên não sẽ ngủ, điều này cho phép chúng phục hồi năng lượng nhưng vẫn đề phòng được các mối đe dọa tiềm ẩn hoặc bơi khi ngủ.

2. Các loại chim ngủ như thế nào? 

Các loại chim ngủ theo phương pháp bán cầu với một não ngủ trong khi não còn lại thức. Với cách ngủ này cho phép các loại chim tự bảo vệ mình khỏi những kẻ săn mồi. 

Ngoài ra những con chim sẻ, quạ, đại bàng, chim Tucan còn bám chặt vào cành cây trong khi  ngủ. Đó là sự cân bằng khá bền vững vì chân của các loại chim có móng nhọn và một ngón đối diện giúp cho chúng bám rất chắc vào cành cây. Ngủ ở tư thế này giúp chúng tự bảo vệ: khi một con vật săn mồi đụng tới làm rung cây, chim sẽ tỉnh giấc và bay đi. 

Đặc biệt, chim hồng hạc và sếu ngủ đứng trên một chân mà không ngả nghiêng, bởi khớp đầu gối lại có một cái xương, làm nhiệm vụ như ròng rọc và cố định chân ở vị trí thẳng đứng. Các nhà khoa học đã nghiên cứu về chim cho rằng tư thế ngủ này giúp một chân được giữ ấm và tiết kiệm năng lượng cho cơ thể.

Xem thêm: Ngủ ở tư thế nào có lợi nhất cho sức khỏe?

Các loài chim thường ngủ theo phương pháp bán cầu, một bên não ngủ và một bên hoạt động,

Cách ngủ của chim hồng hạc rất độc đáo

3. Các loại bò sát và động vật lưỡng cư ngủ như thế nào? 

Thằn lằn chọn chỗ đậu khi ngủ để tối đa hóa sự an toàn cho chúng, chúng có thể ngủ ở trên lá, đầu hướng về con đường mà kẻ săn mồi có thể sử dụng để tiếp cận chúng. 

Trong giấc ngủ, rắn vẫn đưa lưỡi ra vào đều đặn để biết thành phần của không khí chung quanh. Chỉ cần có một vật lạ hoặc con mồi, nó sẽ tỉnh dậy. Ngược lại, ở trong giấc ngủ đông, nó có thể không còn hung dữ nữa, nhưng việc phát hiện rắn trong giấc ngủ đông có thể thành một ác mộng, bởi rắn thường ngủ đông theo tập đoàn để tự bảo vệ. Loài rắn ở Canada có thể ngủ đông với khoảng 10.000 con trong một tổ. 

Rắn ngủ nhưng vẫn rất “thính”, lưỡi của chúng thường xuyên cử động để cảm nhận mối nguy hiểm xung quanh

Cá sấu cũng có thể nằm hàng giờ không động đậy, miệng há rộng, không phải để cho người đi săn ngắm bắn hay không phải để cho con mồi dại dột, ngu ngốc tưởng đó là một thân cây chết. Sự thật là nó dùng hệ hô hấp để tạo nên sự thông gió nội tại đặc biệt hữu ích ở dưới ánh nắng chói chang của mặt trời nhiệt đới. Khi giấc ngủ tăng quá cao, nó sẽ đi vào giấc ngủ lịm, đồng thời giảm bớt sự chuyển hóa.

Xem thêm: Gợi ý 5 mẹo giúp bạn ngủ ngon hơn, sâu hơn 

Cá sấu có thể nằm nhiều giờ liền mà không động đậy, nhúc nhích

4. Loài cá ngủ như thế nào?

Cá có ngủ không là băn khoăn của rất nhiều người, nhưng có lẽ thích hợp hơn nếu gọi cá là “nghỉ ngơi” thay vì đi ngủ. Bởi khi cá nghỉ ngơi, chúng sẽ làm chậm mức độ hoạt động và trao đổi chất, trong khi đó chúng vẫn đủ tỉnh táo để bảo vệ mình khỏi mối nguy hiểm. Chúng có thể thả cơ thể trôi nổi tại chỗ hoặc tìm cho mình một vị trí an toàn trong bùn, cát, san hồ để nghỉ ngơi… 

Cá thường “nghỉ ngơi” nhiều hơn là đi ngủ

Cách cá mập ngủ phụ thuộc vào cách thở, bằng cách thở bằng khe mang sẽ giúp cá mập nằm yên bất động trong hang động hoặc dưới đáy biển. Các nhà khoa học đã quan sát thấy rằng cá mập bước vào trạng thái giống ngủ, nhìn nó rất uể oải và tĩnh lặng, đôi mắt khép hờ, vây ngực và vây đuôi nâng cơ thể lên khi chúng dùng một tảng đá làm gối.

Cá mập khi ngủ sẽ phụ thuộc vào cách thở  

Con gorilla không sợ thú săn mồi, ngủ ngay trên mặt đất. Bầy khỉ chọn một khu rừng thưa rồi mỗi con bẻ cành cây, lá cây tươi làm giường ngủ qua một đêm… Đúng thật vậy, thế giới về giấc ngủ của động vật thật hấp dẫn và các nhà nghiên cứu vẫn tiếp tục tìm hiểu thêm mỗi ngày.