Tất tần tật về vải len: Thuộc tính, quy trình sản xuất và công dụng trong đời sống

Len là một loại vải khá quen thuộc với mọi người khi nó được ứng dụng rất nhiều trong đời sống từ quần áo, thảm trải sàn đến các vật dụng trang trí trong nhà. Sở hữu rất nhiều những ưu điểm nổi trội khiến len luôn được đa số người tiêu dùng ưa chuộng. 

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu về vải len: khái niệm, quy trình sản xuất cũng như công dụng của vải len trong đời sống. 

1. Vải len là gì? 

1.1. Khái niệm

Len là một loại vải có nguồn gốc từ lông của nhiều loại động vật khác nhau. Trong khi hầu hết mọi người đều nghĩ vải len được làm từ lông cừu. Nhưng trong thực tế, có rất nhiều loại len khác nhau mà các nhà sản xuất đã lấy từ lông của nhiều loại động vật không chỉ có cừu. 

Trong suốt nhiều thế kỷ qua, len và bông là hai loại nguyên liệu được sử dụng nhiều nhất trên thế giới. Ngày nay, mỗi loại vải này lại chiếm lĩnh một thị trường ngách cụ thể và len vẫn được đánh giá cao hơn nhờ những thuộc tính độc đáo của nó. 

1.2. Lịch sử ra đời

Bằng chứng sớm nhất về quần áo làm từ len lông cừu là từ khoảng 4000 năm trước công nguyên, nhưng có thể con người đã bắt đầu sản xuất đồ len từ 8000 năm trước. Có bằng chứng cho thấy rằng len lông cừu được đưa vào châu Âu khoảng 4000 năm trước công nguyên. 

Cùng với vải lanh và da thì len là một loại vải dệt quan trọng trong đế chế La Mã. Loại vải này thậm chí còn trở nên quan trọng hơn trong đời sống người dân Châu Âu trong suốt thời Trung cổ. Trên thực tế, vào khoảng năm 1200 sau công nguyên, sản xuất vải len đã trở thành một phần chính của nền kinh tế Ý. 

Các gia đình nổi tiếng ở Ý đã sở hữu khối tài sản lớn từ việc sản xuất len. Vào thời kỳ đầu của Phục Hưng, việc sản xuất len đã lan rộng ra các phần còn lại của Châu Âu, nhưng phải đến thời kỳ thuộc địa, người châu Âu mới xuất khẩu len lông cừu sang các lục địa khác. 

Sau này, với sự ra đời của các loại vải sợi tổng hợp, nhu cầu về len giảm mạnh. Mặc dù vậy, những đổi mới về len vẫn tiếp tục và không hề suy giảm. Một số vải len cao cấp được ra đời, là những loại có thể giặt trong máy giặt và sấy khô đã khiến nhu cầu về len tăng trở lại mạnh mẽ. 

2. Quy trình sản xuất vải len

Sau đây là những bước chính cần thiết để sản xuất nên vải len: 

• Bước 1: Xén lông của các loại động vật

Bước đầu tiên trong quy trình sản xuất vải len là cắt xén lông của một số loại động vật. Với cừu sẽ được thu hoạch lông 1 lần/năm. Còn với các loại động vật khác sẽ thu hoạch vài lần một năm. 

• Bước 2: Làm sạch lông

Đây là bước cực kỳ quan trọng. Đặc biệt với len cừu có chứa một loại mỡ béo gọi là lanolin. Loại mỡ này cần được làm sạch khỏi len thô trước khi kéo thành sợi. Đó là một quá trình rất tốn thời gian và có thể thực hiện bằng cách ngâm lông trong nước ấm, sử dụng thêm các chất phụ gia để thúc đẩy nhanh quá trình. 

• Bước 3: Phân loại len

Sau khi vệ sinh, giặt rửa, len sạch được phân loại và để riêng để tiến hành các bước tiếp theo. 

• Bước 4: Chải len

Chải len là một quá trình tách và nắn các sợi len thô thành các sợi dài để dễ kéo thành sợi len. Việc chải thô có thể thực hiện bằng tay hoặc sử dụng máy chải thô. 

• Bước 5: Quay len thành sợi

Bước tiếp theo là quay len thành sợi bằng máy kéo sợi. Len xấu sẽ được ép lại thành len mịn, dày và đều. Các sợi len sau khi kéo sợi sẽ được quấn quanh nón hoặc tạo thành cuộn. 

• Bước 6: Dệt sợi

Sau khi len được tạo thành sợi thì đã sẵn sàng để dệt thành quần áo hoặc các loại vải dệt len khác. Các sợi len đẹp thường được dệt bằng cách sử dụng kiểu dệt trơn lỏng. Còn các sợi xấu thường được sử dụng kiểu dệt đan chéo để tạo nên kết cấu chặt chẽ hơn. 

• Bước 7: Hoàn thiện 

Các nhà sản xuất len có thể chọn thêm bất kỳ quy trình nào để hoàn thiện và cải thiện chất lượng len. Ví dụ, làm đầy là một quá trình mà len được ngâm trong nước để kết nối các sợi của nó. Hoặc quá trình giữ cho những sợi len ở đúng vị trí, phân hủy sử dụng nhiệt để chống sự co ngót cho các sản phẩm. 

3. Phân loại vải len

Có khá nhiều loại len khá nhau, và không phải loại nào cũng có nguồn gốc từ lông cừu, bao gồm: 

3.1. Len Merino 

Đây là một trong những loại len phổ biến nhất trên thế giới. Phần lớn cừu Merino được nuôi ở Úc và len từ lông cừu Merino được sử dụng để làm quần áo và vật liệu công nghiệp khác nhau. 

Loại len này có đường kính dưới 20 micron. Điều này giúp nó trở thành một trong các loại len tốt nhất hiện nay. 

3.2. Len Cashmere

Cashmere là một trong những loại len đắt tiền và sang trọng. Cái tên “cashmere” xuất phát từ vùng Kashmir của Ấn Độ, là khu vực có những con dê chuyên cung cấp len cashmere.

Với đường kính sợi tóc nhỏ tới 18 micron, cashmere mềm và mịn như len merino. Tuy nhiên, giá len cashmere cao xuất phát từ thực tế là những con dê cashmere chỉ có thể sản xuất khoảng 150 gam len mỗi năm. Điều này khiến loại len này trở thành một mặt hàng được đánh giá cao.

3.3. Len Mohair

Len Mohair đến từ loài dê Angora, có sợi len dày và lượn sóng đến khó tin. Mặc dù có thể thu thập lông mà không làm tổn thương dê angora, tuy nhiên nó đã gây ra tranh cãi trong nhiều thế hệ về việc ngược đãi những động vật này.

Trong khi các loại len khác không có độ uốn cao, thì lông gợn sóng của dê Angora tự nhiên dẫn đến hàng dệt len ​​có độ uốn cao. Trong những năm 1970 và 1980, Mohair rất thịnh hành, và những người thành thị thời thượng mặc áo len mohair hoặc trải thảm mohair trong nhà của họ cho đến khi nạn lạm dụng động vật tràn lan trong ngành công nghiệp mohair được đưa ra ánh sáng.

3.4. Len Alpaca

Người dân ở Nam Mỹ đã nhân giống alpacas để lấy len của nó trong hàng nghìn năm. Những con alpaca non hơn có thể tạo ra những sợi lông nhỏ tới 15 micron, nhưng lông alpaca sẽ thô ráp khi nó già đi, điều này làm cho sợi lông của những con alpacas già hơn không thể sử dụng cho mục đích may mặc.

Có một số giống alpaca khác nhau mà các nhà lai tạo sử dụng để lấy len. Và len Suri alpaca là một trong những giống được đánh giá cao nhất của loại vải dệt tự nhiên. 

Trong khi một số nhà sản xuất sử dụng len alpaca nguyên chất để may quần áo, thì hầu hết các nhà sản xuất trộn loại len này với các loại len rẻ tiền hơn để tận dụng chất lượng của sợi alpaca mà không phải chịu chi phí nào khác.

3. 5. Len lạc đà

Trong những năm đầu thế kỷ 20, những bộ quần áo bằng lông lạc đà đã trở nên thịnh hành. Len lạc đà có tính cách âm cực cao, nhưng nó cũng kém bền hơn các loại len khác. Vì lông lạc đà tương đối thô nên nó không phù hợp để sản xuất bất kỳ loại quần áo nào tiếp xúc trực tiếp với da con người. 

3.6. Len Virgin 

Còn được gọi là len cừu non. Len nguyên chất là len được sử dụng từ lần cắt lông đầu tiên của một con cừu non. Thuật ngữ này cũng có thể đề cập đến len chưa được tái chế.

3.7. Len Angora 

Len Angora xuất phát từ một giống thỏ đặc biệt, có bộ lông cực kỳ mịn và mềm. Loại len này rất đắt, và những con thỏ sản xuất ra nó thường không được nuôi trong điều kiện nhân đạo.

3. 8. Len Vicuna

Vicuna là một họ hàng của alpaca có nguồn gốc độc quyền ở Peru. Len Vicuna là loại len đắt nhất còn tồn tại, một phần là do chính phủ Peru nỗ lực bảo vệ loài động vật đang có nguy cơ tuyệt chủng này.

3. 9. Len Llama

Len llama nhìn chung quá thô ráp để sờ vào da, nhưng nó thích hợp để may quần áo bên ngoài. Tương đối hiếm để tìm thấy một nhà sản xuất len ​​llama.

3. 10. Len Qiviut

Qiviut là một loại bò xạ hương có nguồn gốc từ Alaska. Mặc dù sợi do loài động vật này tạo ra rất thô, nhưng chúng có khả năng cách nhiệt gấp 8 lần so với len lông cừu. Điều này làm cho len qiviut trở nên lý tưởng cho găng tay, mũ và các loại trang thiết bị cho thời tiết lạnh khác.

4. Ưu nhược điểm của vải len 

4.1. Ưu điểm

Dưới đây là một số ưu điểm nổi bật của vải len mà bạn có thể tham khảo: 

• Giữ nhiệt tốt: Vải len là loại vải hoàn hảo cho trang phục vào mùa đông vì sợi len không dẫn nhiệt. Điều đó cho phép cơ thể giữ được nhiệt độ ổn định. Ngoài ra, một số loại len nhẹ có thể được sử dụng làm quần áo cho mùa hè
• Tính linh hoạt và độ đàn hồi cao: Sợi len có tính đàn hồi tự nhiên và có khả năng co giãn. Do được uốn nếp tự nhiên nên chúng giữ được hình dạng tốt, và có khả năng phục hồi nếp nhăn rất tốt. 
• Độ bền cao: Vải len có độ bền cao, chịu được lực tác động, chống rách tốt
• Khả năng chống nước cao
• Thân thiện với môi trường: Vải len tự nhiên có thể phân hủy sinh học trong vòng 3-4 tháng tùy thuộc vào từng loại đất, khí hậu hay đặc tính. Ngoài ra, nó cũng là loại vải có thể tái chế được bằng cách xé nhỏ thành từng sợi và sử dụng để may quần áo mới
• Có thể nhuộm màu: Vải len có thể nhuộm màu một cách dễ dàng và rất bền màu

4.2. Nhược điểm

Bên cạnh những ưu điểm kể trên, vải len cũng tồn tại một số nhược điểm như sau: 

• Có thể gây xước da hoặc khó chịu khi mặc
• Dễ gây cảm giác nóng và ẩm
• Khi tiếp xúc với tóc và da, dễ dàng bị tích điện
• Với các loại len tổng hợp, rất có hại cho môi trường. Nó đóng góp phần lớn vào việc phát thải khí nhà kính (tác động của biến đổi khí hậu), chiếm 50% tổng lượng khí thải. 

5. Ứng dụng của vải len 

Vải len được ứng dụng rất nhiều trong đời sống hàng ngày, bao gồm: 

5.1. Sử dụng trong may mặc

Nhờ khả năng chịu nhiệt cao nên vải len thường được sử dụng để làm quần áo để giữ ấm vào mùa đông hay cho những người sống ở khu vực lạnh quanh năm. 

5.2. Sử dụng trong nội thất nhà ở

Len thường được sử dụng để may thảm trải sàn hoặc nhồi và bọc đồ nội thất. Nó được tìm thấy trong mọi thứ, từ đệm đến chụp đèn, rèm cửa. Nếu bạn đang cố gắng tìm cách sử dụng phần len còn thừa của mình, tại sao không sử dụng nó như một chiếc gối cho sofa?

5.3. Phân bón

Phân bón là một trong những công dụng tuyệt vời của len có thể bạn chưa biết! Phải mất một thời gian để phân hủy, nhưng khi bạn để len vào phân trộn, nó sẽ bổ sung các chất dinh dưỡng có lợi , bao gồm canxi và natri. Nó cũng có khoảng 9% nitơ, 1% photphat và 2% kali rất tốt cho cây trồng. 

5.4. Vật liệu làm sạch

Sử dụng vải len để lau dọn cho những lần vô tình bị đổ rượu, nước ép hoa quả,…lên sản nhà hay bàn ăn.Len có khả năng thấm hút rất tốt. Điều này làm cho việc sử dụng len có hiệu quả cao trong việc làm sạch ngay cả những vết bẩn khó giặt, chẳng hạn như vết dầu loang.

5.5. Chữa cháy

Điều này có thể không áp dụng cho tất cả mọi người, nhưng nó đáng để nói tới. Nếu bạn biết ai đó đang tìm kiếm quần áo chống cháy, bạn có thể cân nhắc tặng đồ len. 

Tất cả len đều có xếp hạng chống cháy cao nhưng len Merino đặc biệt hiệu quả nhất. Trên thực tế, chất liệu này từ lâu đã trở thành chất liệu được lựa chọn làm đồng phục của lính cứu hỏa.

Ngoài việc sử dụng len để chống cháy, len còn không bị co lại, tan chảy hoặc dính vào da của bạn khi tiếp xúc với nhiệt độ cao. Nó cũng không giải phóng các hóa chất hoặc mùi độc hại vào không khí khi đốt cháy. 

6. Kết luận 

Hy vọng với những thông tin trên đây về vải len, sẽ giúp bạn có thêm được những thông tin hữu ích về một loại vải quen thuộc trong đời sống hàng ngày.