Dậy thì là khoảng thời gian trẻ sẽ trải qua rất nhiều sự thay đổi với hàng loạt những thắc mắc không biết điều gì đang diễn ra ở cơ thể của chính mình. Do đó, để giúp trẻ vượt qua giai đoạn này và phát triển tốt nhất, bố mẹ nên dành thời gian tìm hiểu những điều cần biết về sức khỏe tuổi dậy thì, điều này sẽ giúp bạn có sự chuẩn bị, thoải mái giải đáp những thắc mắc của trẻ.

1. Nên làm thế nào khi trẻ dậy thì quá sớm và quá muộn?

Trẻ được xem là dậy thì sớm khi có dấu hiệu dậy thì trước 8 tuổi ở bé gái và trước 9 tuổi ở bé trai. Còn trẻ đang dậy thì muộn khi chưa có dấu hiệu của tuổi dậy thì ở độ tuổi bé gái đã trên 13, 14 tuổi và bé trai trên 15, 16 tuổi.

Tình trạng dậy thì sớm hay dậy thì muộn đều có thể khiến trẻ dễ bị trêu chọc và cảm thấy tự ti về cơ thể. Một số nghiên cứu còn chỉ ra những bé trai dậy thì sớm hoặc dậy thì muộn có nguy cơ gặp những vấn đề về tình dục, lạm dụng chất kích thích, trong khi bé gái lại rất dễ bị bắt nạt và có nguy cơ trầm cảm cao.

Vậy nên nếu bé rơi vào tình huống này, bố mẹ nên:

Giải thích cho trẻ hiểu rằng những ai khi trưởng thành cũng đều có sự thay đổi. Mỗi người trải qua những thay đổi ở thời điểm khác là điều hoàn toàn bình thường.
Chí ý quan sát hành vi, thái độ, cảm xúc khi trẻ nhằm phát hiện liệu trẻ có đang bị trêu chọc, bắt nạt về ngoại hình không nhằm có biện pháp can thiệp đúng lúc.
Cân nhắc tìm đến chuyên gia được hỗ trợ khi cần
Tư vấn sức khỏe sinh sản tuổi dậy thì.

Ở bé gái, kinh nguyệt là vấn đề được quan tâm hàng đầu khi nói đến sức khỏe tuổi dậy thì. Theo đó, đa phần trẻ sẽ có kinh lần đầu trong độ tuổi từ 10 đến 15 tuổi. Ở giai đoạn này, kinh nguyệt của trẻ thường không đều và có thể kéo dài trong vòng 1, 2 năm sau khi có kinh lần đầu.

Tuy nhiên, nếu sau 16 tuổi mà bé vẫn chưa có kinh hoặc khi có kinh, bé bị đau dữ đội thì nên cho trẻ đi khám. Ngoài ra, việc cân nặng tăng, giảm quá nhanh, tập thể dục quá mức đều có thể làm trì hoãn hoặc thay đổi chu kỳ kinh nguyệt.

Ở các bé trai, bố mẹ cần quan sát và sớm phát hiện những bất thường về cơ quan sinh dục như hẹp bao quy đầu, tinh hoàn ẩn, lỗ tiểu có vị trí bất thường để khám chữa kịp thời. Ngoài ra, bố mẹ nên nhở trẻ không nên mặc quần lót bó sát hoặc quá chật.

Nhận biết trẻ dậy thì quá sớm hoặc quá muộn

Dành riêng cho bạn

-20%

Nệm cao su 100% thiên nhiên bảo vệ cột sống Gummi Classic

Nệm foam gấp 3 nâng đỡ Goodnight Eva

Nệm cao su đa tầng Kim Cương Stella

8.490.000đ

4.245.000đ

Xem chi tiết

Xem thêm sản phẩm Nệm

2. Sự phát triển kích thước vòng 1 ở tuổi dậy thì

Ở độ tuổi dậy thì, ngực của bé gái cũng bắt đầu nảy nở, từ khuôn ngực “phẳng lì” sẽ phát triển và trở thành “núi đô”. Quá trình ngực phát triển bắt đầu ở độ tuổi từ 8 đến 12 với biểu hiện đầu tiên là núm vú nhú lên và xuất hiện một quầng tròn có màu hồng. Sau đó, “vòng 1” nhô cao với kích thước tăng lên rõ rệt, cùng với đó là tình trạng đau ngực xuất hiện thường xuyên. Thông thường, vòng 1 sẽ ngừng phát triển vào khoảng 17 đến 18 tuổi nhưng điều này cũng phụ thuộc vào từng trẻ.

Trong khi đó ở các bé trai cũng có thể gặp phải tình trạng tăng trưởng mô vú (hoặc nữ hoá tuyến vú) trong giai đoạn đầu ở tuổi dậy thì. Triệu chứng thường gặp là trẻ bị sưng tấy núm vú và thường chỉ bị một bên. Những bé trai có có thể cảm thấy xấu hổ và nghĩ rằng mình đang “trở thành con gái”. Tuy nhiên đây là điều bình thường và không phải là vấn đề sức khỏe tuổi dậy thì nghiêm trọng, tình trạng này sẽ hết sau từ 1 đến 2 năm. Bố mẹ cũng có thể đưa trẻ đi khám khi nghi ngờ hoặc cảm thấy có gì đó bất thường.

3. Phát triển chiều cao ở tuổi dậy thì

Chiều cao tuổi dậy thì là vấn đề được quan tâm nhất. Bởi đây là giai đoạn vàng để phát triển chiều cao, mỗi năm trẻ có thể tăng đến 10cm. Theo ước tính của nhà khoa học, yếu tố di truyền góp phần quyết định khoảng từ 60 đến 80% chiều cao của trẻ. Phần còn lại phụ thuộc vào yếu tố môi trường, dinh dưỡng và chế độ luyện tập.

Vậy nên, cách để tăng chiều cao tuổi dậy thì ở trẻ là khuyến khích trẻ ăn uống đủ dinh dưỡng cùng thực đơn đa dạng giàu thực phẩm kẽm, mangan, phốt pho và nhất là protein. Ngoài ra, bố mẹ nên khuyến khích trẻ tập những môn thể thao giúp tăng chiều cao như bóng rổ, bơi lội, yoga…

Tốc độ phát triển chiều cao ở mỗi trẻ em là hoàn toàn khác nhau, trẻ có thể phát triển nhanh hoặc chậm hơn so với bạn bè. Hơn nữa bé gái sẽ phát triển nhanh hơn bé trai khoảng 2 năm. Tuy nhiên, nếu bố mẹ nghi ngờ về sự phát triển của trẻ, hoặc chúng khiến trẻ cảm thấy đau đớn, khó chịu thì có thể đưa trẻ đi khám.

Tuổi dậy thì là giai đoạn vàng để phát triển chiều cao

4. Những về da, tóc và mùi cơ thể ở trẻ tuổi dậy thì

Bước sang tuổi dậy thì, mụn và mùi cơ thể trở thành nỗi ám ảnh của nhiều trẻ. Nguyên nhân này xuất phát do sự thay đổi của nội tiết tố kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, làm tóc bết hơn, vùng da dưới cánh tay đổ nhiều mồ hôi hơn và da cũng dễ nổi mụn hơn. Để khắc phục, bố mẹ nên nhắc nhở trẻ chú ý giữ gìn vệ sinh, tắm rửa thường xuyên và sử dụng lăn khử mùi nếu cần.

Mụn trứng cá cũng là nỗi lo thường gặp ở trẻ tuổi dậy thì. Theo đó, mụn trứng cá là điều rất bình thường trong quá trình phát triển thể chất, có thể dễ dàng điều trị bằng những loại kem bôi da. Dù vậy ở trường hợp nặng hơn, bố mẹ nên đưa trẻ đi khám và chữa mụn theo toa thuốc bác sĩ nhằm ngăn ngừa sẹo.

5. Những vấn đề về giấc ngủ đối với sức khỏe tuổi dậy thì

Việc ngủ đủ giấc ở tuổi dậy thì là điều quan trọng để trẻ tăng trưởng và phát triển tối ưu. Dù vậy, ở giai đoạn này, trẻ sẽ trải qua nhiều sự thay đổi về chu kỳ giấc ngủ, trẻ có xu hướng thức khuya và ngủ dậy muộn hơn. Điều này có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung, kết quả học tập, tâm trạng, cân nặng hay thậm chí là hệ miễn dịch của trẻ.

Ngoài ra, thói quen sử dụng điện thoại, máy tính bảng cũng ảnh hưởng rất nhiều đến giấc ngủ của trẻ. Bố mẹ nên khuyến khích trẻ không sử dụng điện thoại, máy tính ít nhất 1 giờ trước khi đi ngủ. Ngoài ra, hãy nhắc nhở, rèn luyện cho trẻ đi ngủ đúng giờ và duy trì thói quen trước khi đi ngủ như tắm, nghe nhạc, đọc sách.

Bởi vì một giấc ngủ ngon sẽ giúp trẻ tỉnh táo, tập trung vào ngày hôm sau, giúp trẻ tăng trưởng và phát triển tối ưu.

Chăm sóc giấc ngủ cho trẻ em ở tuổi dậy thì

6. Tập luyện và chế độ dinh dưỡng ở tuổi dậy thì

Sự thay đổi ở độ tuổi dậy thì có thể dẫn đến vấn đề về ăn uống, chế độ ăn uống và tập luyện thể thao. Trẻ có thể xuất hiện những thói quen ăn uống và luyện tập không lành mạnh, chẳng hạn như bất ngờ muốn ăn kiêng, ăn chay trường hoặc tập thể dục quá sức do ảnh hưởng từ việc cảm thấy tự ti về cơ thể.

Theo đó, tình trạng này kéo dài có thể ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao, đồng thời trẻ cũng có nguy cơ thiếu hụt những dưỡng chất quan trọng như sắt, canxi.

Ngoài ra, do có sự thay đổi về tâm lý, trẻ tuổi dậy thì cũng có xu hướng ăn những món nhiều đường, ít chất béo, bánh ngọt, thức ăn nhanh và rất ít vận động. Điều này có thể gây ra tình trạng tăng cân, béo phì.

7. Hình ảnh cơ thể – Mối quan tâm hàng đầu của trẻ ở tuổi dậy thì

Đến tuổi dậy thì, sự thay đổi về lượng mỡ, khối lượng cơ cùng chiều cao sẽ ảnh hưởng đến cách nhìn của trẻ về bản thân. Trẻ có thể cảm thấy tự ti đôi chút nhưng bạn cần thẩn thận nếu tình trạng này có xu hướng trở nên nghiêm trọng. Điển hình như việc trẻ thường xuyên so sánh bản thân với bạn bè trang lứa hoặc thần tượng, người nổi tiếng ở trên tivi, mạng xã hội và tự tạo áp lực cho mình.

Để giúp trẻ vượt qua giai đoạn này, bố mẹ nên thường xuyên nói chuyện với trẻ, đồng thời giúp trẻ nhìn nhận tích cực hơn về bản thân bằng cách nêu bật điểm mạnh của trẻ. Tuy nhiên, bố mẹ cũng đừng bỏ qua những mối quan tâm thực sự của trẻ về sức khỏe tuổi dậy thì, chẳng hạn như vấn đề cân nặng, chiều cao, sự phát triển của vòng 1 để có cách can thiệp kịp thời.

Hình ảnh cơ thể là mối quan tâm hàng đầu ở tuổi dậy thì

Đọc thêm: Xây dựng thực đơn ăn uống dựa trên tháp dinh dưỡng cho tuổi dậy thì

Ở tuổi dậy thì, bố mẹ đóng vai trò là người hướng dẫn, giúp trẻ hiểu hơn những thay đổi cơ thể và biết cách xử lý phù hợp nhất. Ngoài ra, trong giai đoạn dậy thì, nếu nghi ngờ về bất cứ điều gì, bố mẹ nên đưa trẻ đi khám. Mỗi trẻ là cá thể độc lập, bố mẹ cần giúp trẻ hiểu điều này và chấp nhận bản thân theo hướng tích cực nhất!

Tài liệu tham khảo: Hellobacsi