Sống khỏe

Công thái học là gì? Nguồn gốc và ứng dụng và cuộc sống hiện nay

CẬP NHẬT 18/07/2023 | BỞI Tiến Kiều

Công thái học (Ergonomic) không còn là khái niệm quá lạ lẫm trong lĩnh vực công nghệ hay các bảng hướng dẫn sử dụng của đồ gia dụng, công nghệ. Vậy công thái học là gì và có ai trò gì trong cuộc sống? Tại sao cần tìm hiểu về công thái học khi mua các sản phẩm? Bài viết này, Vua Nệm sẽ mang tới câu trả lời thỏa đáng!

1. Công thái học là gì?

Công thái học (Ergonomics) là một ngành khoa học nghiên cứu về những khả năng cũng như giới hạn chưa khám phá của con người. Thông qua đó, ứng dụng phương pháp này với mục đích tối ưu sự tương tác giữa con người với công nghệ, hệ thống vận hành và môi trường sống để tăng năng suất.

Một ví dụ điển hình của công thái học là khi bạn sử dụng con chuột máy tính hàng giờ mà không hề có triệu chứng nào bất thường như nóng hay nhức mỏi. Hay tại sao màu sắc của vỏ màn hình TV thường là màu đen mà không phải bất cứ màu sắc nào khác. Tất cả là nhờ sự tính toán của các nhà nghiên cứu và sự góp mặt của lĩnh vực công thái học.

công thái học là gì
So sánh ảnh hưởng tới cột sống của ghế ngồi Ergonomics và ghế bình thường

2. Nguồn gốc xuất xứ của công thái học

Trong tiếng Hy Lạp, thuật ngữ công thái học được cắt nghĩa là “làm việc” và “quy luật tự nhiên”. Sau này, nhà khoa học người Ba Lan tên Wojciech Jastrzębowski đã sử dụng cách lý giải này để đưa vào bài viết “The Outline of Ergonomics” (Đề cương về Công thái học) của mình. Trải qua một thời gian sau, thuật ngữ Ergonomic trong tiếng Anh do nhà tâm lý học Hywel Murrell (người Anh) xây dựng nền tảng về “The Ergonomics Society” (Công thái học xã hội). Chính ông đã nghiên cứu về Công thái học để phục vụ cho các hoạt động trong và sau Chiến tranh Thế giới thứ II.

3. Vai trò của công thái học đối với cuộc sống

Việc sử dụng các thiết bị có thiết kế sai so với tiêu chuẩn công thái học thì có thể gây ra nhiều hệ lụy như ảnh hưởng tới cơ bắp và hệ thần kinh, thậm chí gây rối loạn cơ xương khớp, đồng thời gây ra những cản trở tới hiệu suất, chất lượng làm việc.

Công thái học thường được sử dụng để giúp cho quá trình sử dụng các đồ vật của con người diễn ra nhanh chóng, dễ dàng hơn. Nhờ chúng mà các nhà nghiên cứu đã sản xuất được các sản phẩm thân thiện với môi trường, đảm bảo an toàn và mang tới những trải nghiệm tốt cho người sử dụng. Nói một cách ngắn gọn, công thái học tác động tới khả năng thành công hay thất bại của một sản phẩm khi tung ra thị trường.

Vì vậy, các nhà sản xuất đều rất chú trọng tới vấn đề ứng dụng các nguyên tắc công thái học vào thiết kế kiểu dáng cũng như chức năng của từng bộ phận của từng sản phẩm.

vai trò của công thái học
Sản phẩm chuột ứng dụng Ergonomics

4. Các lĩnh vực nghiên cứu của công thái học

Công thái học có tính ứng dụng rất cao, đặc biệt là đối với các ngành tâm lý và kỹ thuật như:

  • Nhân trắc học: Có thể nói nhân trắc học là lĩnh vực ứng dụng công thái học nhiều nhất với các hoạt động nghiên cứu về hình dáng cơ thể con người nhằm sáng chế ra những thiết bị đảm bảo tính tiện dụng, thoải mái và khoa học nhất.
  • Sinh học: Trong lĩnh vực sinh học, công thái học đóng vai trò nghiên cứu các nhóm cơ trên cơ thể để phát triển ra những sản phẩm có khả năng gia cải thiện sức khỏe và thể lực của con người.
  • Vật lý môi trường: được ứng dụng cho các yếu tố như âm thanh, ánh sáng, nhiệt độ, bức xạ hay các trạng thái ảnh hưởng tới hệ thống các giác quan như thính giác, cảm giác, thị giác…
  • Tâm lý xã hội: ứng dụng trong các hoạt động về hành vi cộng đồng, thói quen giao tiếp, làm việc nhóm, học tập….
  • Tâm lý học ứng dụng: ứng dụng trong khả năng học hỏi, sự khác biệt trong tâm lý hoặc những sai sót có thể xảy ra.

Có một lưu ý là để tạo ra một sản phẩm chất lượng, thân thiện với người dùng thì cần phải đáp ứng và phối hợp hài hòa các yếu tố nêu trên.

5. Ứng dụng công thái học đối với quy trình sản xuất đồ công nghệ

Một ví dụ điển hình của công thái học trong thực tiễn như:

5.1. Bàn phím 

Bàn phím công thái học vượt xa các sản phẩm thông thường khi được thiết kế dành riêng theo nhu cầu của người sử dụng. Khi sử dụng loại bàn phím này, bàn tay của sẽ được đặt ở vị trí thuận tiện nhất, bạn chỉ cần sử dụng lực nhẹ là bàn phím đã xác nhận thao tác. Từ đó hạn chế tình trạng căng cơ bàn tay và cẳng tay, tăng tốc độ đánh máy.

5.2. Đệm lót cổ tay

Đệm lót cổ tay công thái học có khả năng nâng đỡ, bảo vệ bàn tay khỏi các tác động gây hại tới hệ thống cơ xương khớp, các bao gân tại cổ tay trong quá trình sử dụng máy tính. Đồng thời mang tới những trải nghiệm thoải mái, nâng cao hiệu suất công việc.

5.3.  Chuột

Chuột công thái học là một phát minh có tính đột phá so với chuột truyền thống giúp làm giảm phạm vi chuyển động khi sử dụng và giảm bớt sự khó chịu lên hệ thống gân cơ, hạn chế viêm khớp, viêm gân, hội chứng ống cổ tay.

5.4. Bộ lọc màn hình 

Việc nhìn vào màn hình trong nhiều giờ sẽ gây mỏi mắt, đau đầu gây ảnh hưởng tới mắt và não. Bộ lọc màn hình công thái học sẽ giúp bạn lọc những ánh sáng phản chiếu từ màn hình phẳng hoặc từ kính nhẵn của màn hình CRT giúp ảnh sáng dễ chịu hơn rất nhiều.

5.5. Ghế

Ghế công thái học không chỉ mang đến sự thoải mái khi sử dụng mà còn giảm thiểu áp lực lên lưng và khu vực hông, cột sống. Đồng thời hỗ trợ lưu thông máu trong cơ thể, hạn chế chấn thương. 

ứng dụng của công thái học
Sản phẩm ghế Ergonomics chống gù lưng.

5.6. Giá đỡ laptop

Giá đỡ máy tính công thái học hỗ trợ bạn điều chỉnh vị trí giữa mắt và màn hình phù hợp giúp hạn chế tình trạng khom lưng, cong cổ và giúp tăng độ bền của máy tính khỏi tác động từ quá trình tản nhiệt.

Tóm lại, công thái học đã, đang và sẽ được ứng dụng rộng rãi trên đa số các sản phẩm công nghệ nhằm đem lại trải nghiệm thoải mái nhất như bố trí các cụm loa để âm thanh đạt chuẩn, vị trí cổng sạc, cổng kết nối phù hợp nhất hay cách bảo mật dữ liệu trên thiết bị điện tử bằng vân tay…

5.7. Màn hình công thái học

Đây là dòng sản phẩm nghiên cứu giúp con người cải thiện hiệu suất sử dụng, hạn chế những tình tràng mắc bệnh lý xương khớp, ngồi sai tư thế, góc nhìn màn hình khi chúng ta trải nghiệm sản phẩm này.

5.8. Giường công thái học

Sản phẩm giường điều khiển thông minh Sleeptek 2.0 là thiết kế giường công thái học đang rất được ưa chuộng tại Vua Nệm. Sản phẩm được sản xuất theo công nghệ hiện đại của Hoa Kỳ, ứng dụng đạt chuẩn công thái học với phần đầu và chân giường có khả năng điều chỉnh độ nghiêng linh hoạt. Bạn có thể điều khiển giường nâng lên, hạ xuống chỉ với vài thao tác đơn giản. 

Cùng với đó, mẫu giường điều khiển thông minh này còn sở hữu nhiều nhiều tính năng vượt trội như chức năng không trọng lực zero gravity, massage toàn thân giảm đau nhức lưng và cơ bắp hiệu quả, hỗ trợ tuần hoàn máu cùng hệ thống cổng sạc điện thoại, laptop vô cùng tiện lợi.

Xem thêm sản phẩm: Giường thông minh SleepTek 2.0

các ứng dụng của công thái học
Giường điều khiển thông minh Sleeptek 2.0 được thiết kế theo công thái học tiện nghi hiện đại

6. Lưu ý khi ứng dụng công thái học

Công thái học mang lại vô vàn những ứng dụng hữu ích nhằm cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống của con người. Nếu được ứng dụng một cách khoa học, công thái học sẽ mang lại khả năng sử dụng các công cụ dễ dàng hơn, góp phần tạo ra những sản phẩm thân thiện với môi trường, được lòng đại đa số khách hàng. Nhờ đó quyết định tới sự sống còn, thành bại của một sản phẩm trên thị trường.

Các loại sản phẩm ứng dụng công thái học đều được thiết kế theo hình dáng thân thiện, hẹn chế tối đa cảm giác nhức mỏi tay, phòng các bệnh về xương khớp vì sai tư thế ngồi ngay cả khi sử dụng liên tục trong nhiều giờ liền.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là nếu xảy ra sai sót về công thái học trong quá trình nghiên cứu và phát triển sản phẩm thì có thể sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng xấu tới cơ thể, giảm hiệu suất làm việc. Do đó mà các nhà nghiên cứu đầu tư rất nhiều tâm huyết vào việc nghiên cứu và thử nghiệm trước khi tung sản phẩm ra thị trường.

>> Xem thêm:

Công thái học là yếu tố ảnh hưởng tới sự thành công của một sản phẩm. Vua Nệm mong rằng những nội dung ở trên đã giúp bạn tháo gỡ được những thắc mắc về công thái học là gì, cũng như nắm được các ứng dụng của ngành khoa học này vào đời sống. Khi có nhu cầu mua các sản phẩm được ứng dụng loại thiết kế này, tốt nhất là bạn hãy tìm hiểu thật chi tiết và trải nghiệm thử sản phẩm trước khi chốt đơn nhé!

Bài viết liên quan:

Tiến Kiều
Tiến Kiều