Nghệ thuật trà đạo – Nét tinh hoa độc đáo của người Nhật Bản

Trà đạo hay Zen tea là một nét văn hóa độc đáo được hình thành từ rất lâu đời tại Nhật Bản. Có thể nói, trà đạo của người Nhật đã khiến cả thế giới nghiêng mình kính phục bởi sự cầu kỳ và tinh tế của nó.

Không chỉ đơn giản là uống trà mà còn ẩn chứa cả nghệ thuật sống trong việc thưởng thức 1 tách trà. Vậy nghệ thuật trà đạo là gì? Đừng bỏ lỡ tìm hiểu trong bài viết này của Vua Nệm nhé!

1. Nghệ thuật trà đạo là gì? Lịch sử hình thành trà đạo của người Nhật Bản

“Trà đạo” là việc uống trà, đàm đạo, đây được xem là nghệ thuật về triết lý, thưởng thức cuộc sống và mang ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Trà đạo ở xứ sở Mặt Trời phát triển từ khoảng cuối thế kỷ XII, theo truyền thuyết của Nhật Bản, vào khoảng thời gian đó, vị cao tăng người Nhật Bản là nhà sư Eisai (1141-1215) sang Trung Hoa để tham vấn học đạo.

Khi trở về nước, ngài đã mang theo một số hạt trà về trồng ở trong sân chùa, được gọi là matcha. Lúc đầu matcha chỉ được sử dụng như một loại thuốc, sau đó đã trở thành một thức uống xa hoa mà chỉ giới thượng lưu mới được sử dụng và thưởng thức trong các buổi họp mặt.

Trong thời gian này, một số quy tắc của một buổi tiệc trà đã được quy định bởi giới võ sĩ (Samurai), giai cấp thống trị xã hội Nhật Bản lúc bấy giờ. Nhà sư Sen no Rikyu (1522-1591), một trong những thương gia giàu có nhất thời đó đã kế thừa, sáng lập và hoàn thiện nghi lễ của một buổi tiệc trà.

Đến cuối thời Edo (1603-1868) thưởng thức trà đạo trở thành đặc quyền của nam giới. Cho đến thời Meiji (1868-1912) thì phụ nữ mới chính thức được tham gia tiệc trà.

Từ đó, công dụng dụng giúp thư giãn lẫn tính hấp dẫn đặc biệt của hương vị trà đã thu hút rất nhiều người dân Nhật đến với thú uống trà. Giờ đây, họ đã kết hợp uống trà với tinh thật thiền của Phật giáo nhằm nâng cao nghệ thuật thưởng thức trà.

Từ uống trà đến trà đạo là một quá trình không ngừng nghỉ của người Nhật Bản nhằm biến tục uống trà du nhập từ nước ngoài trở thành một nghệ thuật sống của dân tộc mình.

Không đơn giản chỉ là phép tắc uống trà, qua đó người Nhật còn mong muốn hòa vào thiên nhiên, làm sạch tâm hồn, tu tâm dưỡng tính theo đúng tinh thần Phật giáo.

Bốn nguyên tắc cơ bản trong nghệ thuật trà đạo của người Nhật Bản là: Hòa – Kính – Thanh – Tịch. Trong đó:

Hòa” có nghĩa là sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên, sự hòa hợp giữa trà nhân với các dụng cụ pha trà. “Kính” là lòng kính trọng, sự tôn kính đối với người khác, thể hiện sự tri ân cuộc sống.

Khi lòng tôn kính với vạn vật đạt tới sự không phân biệt thì tấm lòng trở nên thanh thản, yên tĩnh, thể hiện sự thanh tịnh, đó chính là ý nghĩa của chữ “thanh”. “Tịch” có nghĩa là sự vắng lặng, tĩnh lặng mang đến cho con người giảm giác yên tĩnh, vắng vẻ.

2. Lợi ích của nghệ thuật trà đạo cho sức khỏe con người

Không chỉ giúp thư giãn và hấp dẫn bởi mùi thơm thanh tao, giản dị, theo báo cáo của Daily Express, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã tuyên bố một nghiên cứu về bí quyết sống thọ, ngăn ngừa lão hóa của người Nhật Bản, kết quả cho thất bí quyết của họ đến từ thói quen uống trà xanh mỗi ngày.

Ngoài ra, theo nghiên cứu y học của trường đại học Showa Nhật Bản, trong 300ml trà xanh có chứa thành phần chống oxy hóa gấp 2,5 chai rượu vang đỏ. Đồng thời, trong trà xanh còn chứa phenol, mà phenol là chất có thể phòng ngừa ung thư.

Theo 1 nghiên cứu từ 2006, người Nhật Bản tiêu thụ 1 lượng lớn trà xanh mỗi năm, nó đã giúp cho nguy cơ bị tim mạch giảm xuống đáng kể. Đặc biệt, loại trà rất được ưa chuộng tại quốc gia này chính là bột matcha.

>> XEM THÊM: Hướng dẫn cách pha mật ong uống trước khi đi ngủ đúng cách và hiệu quả

Bột trà xanh matcha có điều gì khác biệt hơn so với nước trà thông thường? Matcha và bột trà xanh đều được làm từ lá trà, tuy nhiên, những loại lá để làm một matcha sẽ được người Nhật phủ bằng lưới đen để tích lũy nhiều chất diệp lục hơn, mang lại màu xanh đẹp mắt, giảm độ đắng chát và giàu dinh dưỡng hơn.

Khác với trà xanh bình thường được sơ chế và xử lý nhiệt. Bột matcha được nghiền mịn trong điều kiện nghiêm ngặt để giữ được màu xanh cũng như vitamin cùng các loại khoáng chất trong trà.

Hơn nữa, khi người Nhật uống matcha sẽ có thể thưởng thức trọn vẹn cả lá trà chứ không chỉ là phần nước trà. Do đó, cơ thể cũng hấp thu được nhiều chất có lợi hơn cho sức khỏe.

Một nghiên cứu khác đăng tải trên Tạp chí Hiệp hội Y khoa Hoa Kỳ đã chỉ ra rằng, uống trà xanh giúp làm giảm nguy cơ đột quỵ tới hơn 30%.

Nghiên cứu thực hiện trên 40.530 người trưởng thành Nhật Bản đã phát hiện ra, người tham gia uống nhiều hơn 5 tách trà xanh mỗi ngày đã giảm nguy cơ tử vong do nhồi máu cơ tim hay đột quỵ thấp hơn 26% và giảm nguy cơ tử vong do mọi nguyên nhân thấp hơn 16% so với những người uống ít hơn một tách trà xanh mỗi ngày.

Cuối cùng, theo quan điểm của người Nhật Bản, uống trà sau bữa ăn sẽ giúp cơ thể tiêu hóa trơn tru hơn. Tuy nhiên, người Nhật sẽ tránh uống trà vào sáng sớm khi chưa ăn gì và trước khi ngủ để tránh mất ngủ. Hay uống trà quá nóng có thể làm tăng nguy cơ bị ung thư thực quản, vì vậy người Nhật Bản thường uống trà ở nhiệt độ vừa hoặc thấp.

3. Các bước uống trà đạo Nhật Bản

Dưới đây là các bước pha trà chuẩn Nhật Bản, hãy cùng Vua Nệm tìm hiểu nhé:

Bước 1: Nước pha trà

Người Nhật Bản không bao giờ sử dụng nước sôi để pha trà, nước pha trà được giữ ở 800 – 900 độ C. Nước thường đựng ở trong một bình thủy hoặc được nấu trong một cái ấm kim khí không nắp ở trên bồn than yếu.

Bước 2: Làm ấm dụng cụ

Ấm pha trà và tách trà sẽ được tráng bằng nước sôi để làm ấm dụng cụ, sau đó lau khô bằng khăn trước khi sử dụng.

Tiếp theo, cho trà vào ấm. Vì trà của Nhật Bản là trà bột nên mỗi người khách sẽ cho một muỗng cà phê trà xanh (trong trường hợp muốn uống trà đậm thì có thể cho nhiều hơn).

Bước 3: Pha trà

Khi pha trà sẽ được chia thành 3 lần khác nhau, đó là:

• Lần thứ nhất: chỉ sử dụng nước nóng khoảng 60 độ C để pha trà, với nhiệt độ này thì phải ngâm trà 2 phút cho trà ngấm mới rót ra mời khách. Để có nhiệt độ khoảng 60 độ thì cần phải rót nước sôi từ bình thủy tinh ra một bình trà khác nhằm cho giảm nhiệt độ như yêu cầu để pha trà.
• Lần thứ hai: Lúc này khi trà đã ngấm và nở, người pha trà cần sử dụng nước có nhiệt độ khoảng 80 độ C để pha trà. Tuy nhiên chỉ cần để khoảng 40 giây là có thể rót ra mời khách được.
• Lần thứ ba: Cũng pha tương tự như lần thứ hai, chỉ có điều nước pha trà sẽ khoảng 90 độ C. Lượng nước pha trà của mỗi lần chỉ đủ rót ra cho khách, không nên pha quá nhiều nước khiến chè quá loãng hay quá đặc.

Bước 4: Cách rót trà

Để tránh tình trạng rót trước rót sau khiến độ đậm nhạt của trà khác nhau. Do đó, trước khi mời khách người rót trà thường rót lần lượt vào mỗi chén ⅓ chén.

Sau đó sẽ rót lần thứ 2 nhưng không phải rót xuôi mà sẽ rót ngược lại. Mỗi lần rót đều ngược ngược nhau cho đến khi đầy dén, nhằm mục đích cho vị trà đều ở mỗi chén, sau đó mới đem ra mời khách.

Bước 5: Cách uống trà

Đầu tiên, hãy xoay bát trà theo chiều kim đồng hồ. Tiếp theo, lòng bàn tay trái sẽ đặt ở dưới đáy bát, tay phải vuốt ve bát trà và đồ uống. Khi uống, khách mời phải tập trung vào bát trà thay vì nhìn xung quanh.

Sau khi uống, khách mời cần xoay mặt trước của bát trà ngược chiều kim đồng hồ về hướng chính của nghệ nhân pha trà. Sau đó, bạn có thể nói chuyện với người nghệ nhân ấy.

Để tăng thêm hương vị của trà nên trong quá trình uống trà, người Nhật thường sử dụng thêm một số loại bánh ngọt. Trước khi uống trà, tất cả người uống phải ăn hết bánh trong miệng mới được uống trà, nhằm cảm nhận được vị ngon của trà xanh hơn.

Không chỉ nổi tiếng với nghệ thuật trà đạo, xứ sở Mặt Trời mọc còn sở hữu nghệ thuật hương đạo lâu đời và vô cùng tinh túy. Tìm hiểu tại đây.

Bước 6: Sau khi uống trà

Nếu đang uống trà loãng, khách mời sẽ uống hết, sau đó lau cạnh bát khi uống xong. Nếu đo là loại trà mạnh, bạn không cần phải uống tất cả. Tuy nhiên, khi uống xong, khách cũng cần lau cạnh bát. Khi lau, chỉ sử dụng ngón tay cái và ngón trỏ.

4. Những lưu ý trong nghệ thuật trà đạo của Nhật Bản

Đầu tiên, xin vui lòng không đeo tất cả những loại đồ trang sức kim loại và đồng hồ, bởi bộ hầu trà hầu hết đều rất giá trị. Sẽ thật thô lỗ nếu khách mời không chú ý đến việc đeo đồng hồ để uống trà.

Tiếp theo, khi thưởng thức trà đạo, phụ nữ không nên mặc váy ngắn còn đàn ông nên đi tất trắng.

Cuối cùng, khách uống trà không nên sử dụng nước hoa quá thơm. Bởi mỗi loại trà sẽ có mùi hương độc đáo. Nếu mùi hương của nước hoa quá nặng, khách mời sẽ bị coi là bất lịch sự.

Trên đây là những thông tin thú vị về nghệ thuật trà đạo của Nhật Bản cũng như lợi ích của loại thức uống này mang đến cho sức khỏe con người. Nếu bạn yêu thích, hãy chia sẻ đến điều bổ ích này đến những người bạn của mình nhé!

Tài liệu tham khảo: https://vneconomy.vn/loai-do-uong-giup-nguoi-nhat-song-khoe-va-song-tho.htm