Ikigai là gì và những điều có thể bạn chưa biết?

Tôi đang sống hay tồn tại? Mỗi ngày trôi qua bạn đều lặp lại những hoạt động thường ngày như một thói quen để rồi mục đích cuối cùng bạn đang đạt tới là gì? Là tiền bạc? Là sự nghiệp? Hay chỉ đơn giản là sự ổn định và duy trì hiện tại?” 

Chắc chắn có ít nhất một lần bạn đã tự hỏi bản thân về những thắc mắc trên nhưng chẳng thể có lời giải. Ikigai chính là gợi ý quan trọng bạn nên biết đến để giúp mình phần nào gỡ được nút thắt của cuộc đời bản thân này. Trong bài viết này, Vua Nệm sẽ cùng các bạn tìm hiểu về chủ đề vô cùng thú vị này.

1. Hiểu về Ikigai – Khái niệm và cấu tạo

1.1. Ikigai là gì?

Ikigai là khái niệm xuất hiện trong nền văn hóa người Nhật vùng Okinawa. Ikigai là từ ghép bởi từ iki (sống) và gai (từ được gắn phía sau động từ để thể hiện ý nghĩa “đáng”), do đó Ikigai có thể hiểu nhanh là “đáng sống”. Ikigai là “bài tập” giúp chúng ta tìm được lý do sống thực sự; từ đó thúc đẩy bản thân làm việc không biết mệt mỏi, luôn vui vẻ với mỗi việc mình làm, mỗi giây mình sống.

Nhà tâm lý học Mieko Kamiya đã nhận xét về Ikigai như sau: “Ikigai là kim chỉ nam của hành động tích cực giúp ta hướng đến tương lai dù đang trải qua những việc không vui của hiện tại”.

Với những bậc làm cha mẹ chắc chắn đã nghe qua về “Thuyết con nhím” (điểm giao thoa giữa thứ con thích, thứ con giỏi và thứ xã hội cần) giúp phụ huynh định hướng nghề nghiệp tương lai của con. Ikigai là phiên bản hoàn thiện hơn của người Nhật. 

Khái niệm Ikigai của người Nhật là cách khiến con người tìm ra được chân lý của cuộc sống của bản thân. Nó giúp con người ta hướng đến một lý tưởng sống lành mạnh cho bản thân và cho xã hội. 

Qua cách thực hiện Ikigai, con người ta không chỉ tìm ra nghề nghiệp phù hợp. Hơn thế nữa, ẩn sau Ikigai là hàng loạt các bài học nhân văn, sâu xa hơn chứ không chỉ là lối mòn, khuôn khổ ép con người chạy theo. 

1.2. Các thành phần cấu tạo nên Ikigai

Ikigai là điểm giao thoa giữa 4 điểm: Điều bạn thích, điều bạn xuất sắc, điều bạn được trả tiền và điều thế giới cần. Khi bạn có thể tìm được một việc có thể đáp ứng đủ 4 điều trên nghĩa là bạn đã tìm được Ikigai của bản thân. 

Ikigai dung hòa cả 4 yếu tố trên giúp con người ta đạt được một cuộc sống viên mãn. Còn gì hạnh phúc hơn việc mình đang làm vừa giúp chúng ta sống với đam mê và kiếm thu nhập từ nó vừa góp phần xây dựng và phát triển xã hội.

1.2.1. Điều bạn thích

Cũng giống như câu hỏi thuở nhỏ bố mẹ dành cho mình: Con thích làm gì? Con thích được như ai? Nhưng đến khi lớn, con người ta thường bỏ quên điều mình thích mà chạy theo điều có thể giúp mình kiếm ra thu nhập trang trải cuộc sống. 

Được làm điều bản thân yêu thích sẽ giúp bạn luôn vui vẻ và tận hưởng điều mình làm, dù là học tập hay làm việc. Điều này lý giải vì sao các startup có thể bắt đầu từ hai bàn tay trắng với một lý tưởng nào đó mà không biết mệt mỏi. Họ cảm thấy như bước vào một cuộc chơi lớn được làm chính mình chứ không phải đang lao động để kiếm sống. Điều bạn thích không nhất thiết là công việc mà có thể là đam mê nghệ thuật, nấu ăn,…

1.2.2. Điều bạn được trả tiền

Dù có chạy theo đam mê thì bạn cũng không thể phủ nhận bản thân đang tồn tại trong xã hội từng ngày. Và để tồn tại và đáp ứng được những nhu cầu thiết yếu hàng ngày, bạn cần phải có nguồn thu nhập để có thể trang trải. Bên cạnh đó, việc được trả công cho những gì mình cống hiến cũng là động lực giúp con người ta có thể không ngừng cố gắng. 

Nếu thiếu đi vòng tròn “tiền bạc” này, con người ta cũng khó mà sống tự do và thoải mái được. Càng thiếu đi, bạn sẽ càng đau đáu đi tìm nó mà thôi. Để rồi bản thân lại quanh quẩn thu mình trong chữ “tiền” để mà tồn tại. 

1.2.3. Điều thế giới cần 

Bên cạnh “điều bạn thích”, “điều thế giới cần” là một trong những lý do giúp con người ta kiên định với con đường mình đã chọn. Còn gì hãnh diện hơn khi cảm thấy công việc mình làm đang góp phần thay đổi cả một xã hội lớn lao ngoài kia. Nó là nguồn động lực lớn lao giúp chúng ta tiếp tục với việc mình đang làm. Bạn sẽ thấy bản thân là một nhân tố không thể thiếu của thế giới. 

Ví dụ một thước phim cảm động của bạn về những con người cùng khổ có thể khiến lay động cả hàng triệu con tim, mang đến cho họ một cuộc sống tươi đẹp hơn nhờ sự trợ giúp về tài chính lẫn tình cảm của người khác. Hay sở thích yêu động vật của bạn khi được nâng lên thành những dự án bảo vệ động vật lớn lao. 

1.2.4. Điều bạn xuất sắc

Vòng tròn Ikigai được đánh giá rất hoàn thiện. Nếu bạn được sống với niềm đam mê của mình và kiếm được thu nhập từ nó mà bản thân không thực sự giỏi về điều này thì những gì bạn đang làm sẽ mãi giẫm chân tại chỗ và khiến bản thân không thể phát triển và đạt tới tầm cao mới. 

Một người thích hát không có nghĩa họ có thể trở thành ca sĩ. Nhưng cũng đừng “bắt con cá leo cây” – thay vì chạy theo những thứ “hái ra tiền”, hãy tận dụng khả năng của bản thân mình để bạn có thể sống với nó một cách trọn vẹn và thúc đẩy bản thân và việc đang làm vươn tới những nấc thang cao hơn. 

2. Làm thế nào để tìm kiếm được Ikigai của bản thân

2.1. Điều gì đang cản bước bạn đi tìm Ikigai bản thân

Nếu ai cũng có thể đạt được Ikigai thì con người đã không phải trăn trở trong mỗi khoảnh khắc bất chợt nào đó của cuộc sống. Có không ít những yếu tố chủ quan và khách quan ngăn cản chúng ta tìm đến Ikigai như:

• Bạn không sẵn sàng mạo hiểm thử sức với những điều mới
• Bạn không biết đam mê thực sự của mình là ai hoặc sẽ có người nói rằng đam mê của bạn chỉ nên dừng ở đam mê chứ chẳng thể trở thành một ngành nghề. 
• Bạn là một người thiếu quyết đoán, thích để người khác quyết định cuộc đời mình
• Bạn không thích tìm kiếm sự giúp đỡ từ mọi người xung quanh
• Bạn không thấy được sự triển vọng trong nghề nghiệp mình đang làm 

2.2. Cách để đạt được tịnh thần Ikigai của người Nhật

2.2.1. Lắng nghe cơ thể vào mỗi sáng

Mỗi sáng thức dậy, có những lúc bạn sẽ cảm thấy thật lười nhác và mệt mỏi, chỉ muốn nằm mãi trên giường và nghịch điện thoại. Đây là lúc bạn cần một sự vận động nhẹ nhàng để kéo bản thân ra khỏi chiếc giường ấm áp.

Hãy từ bỏ thói quen lướt facebook khi mở mắt hay tắt chuông để ngủ thêm 5 – 10 phút rồi vội vàng bật dậy ra khỏi giường lao ra đường đến cơ quan. Hãy thử một cái vươn vai, vài động tác yoga đơn giản hoặc vài bài tập khởi động. Những bài tập giúp cơ thể dẻo dai mỗi sáng chính là thói quen để khởi động ngày mới của người Nhật. Nó sẽ giúp bạn thoải mái và tràn đầy năng lượng tự nhiên hơn.

2.2.2. Ăn sáng theo sở thích

Bữa sáng là một trong những bữa ăn quan trọng của ngày. Nó giúp bạn cung cấp năng lượng cho một ngày dài làm việc. Vì vậy nên dù bận rộn thế nào cũng đừng bỏ qua bữa ăn cho cơ thể và tinh thần này nhé. Khi bạn có bữa sáng theo đúng nghĩa là “thưởng thức” sẽ giúp bạn có một tâm thế khỏe khoắn, vui vẻ để bắt đầu ngày mới. 

Hãy chọn cho bản thân một thức đơn không chỉ đầy đủ dinh dưỡng mà còn hợp với khẩu vị riêng của bản thân. Thay đổi bữa sáng cũng là cách để bạn có động lực để thức dậy. 

2.2.3. Gặp gỡ, trò chuyện cùng bạn bè

Nếu để ý các bạn sẽ thấy, kể từ khi bắt đầu đi làm, các cuộc gặp gỡ bạn bè càng trở nên thưa thớt dần. Bạn thức dậy, dành 8 tiếng trên văn phòng rồi lại trở về nhà ăn uống ngủ nghỉ. Vòng luẩn quẩn này khiến bạn cảm thấy dần nhàm chán với công việc cũng như bản thân. 

Ép cơ thể làm việc liên tục như một cái máy và không được thư giãn sẽ khiến bạn dần hết năng lượng và thiếu động lực trong mọi việc. Bạn sẽ luôn tự hỏi mình đang đi làm mỗi ngày vì điều gì.

Việc gặp gỡ bạn bè giúp bạn tăng tương tác với thế giới. Trao đổi và làm quen với người khác không chỉ khiến bạn giải tỏa được căng thẳng trong công việc mà còn là nguồn cảm hứng cho mọi việc. 

3. Một số lưu ý về Ikigai

3.1. Không phải ai cũng cần đạt đến Ikigai

Khái niệm Ikigai không quá khó để hiểu nhưng khi đi vào thực hành, để đạt đến Ikigai bản thân, chúng ta cần sự nỗ lực rất nhiều và rất lớn. Không chỉ phải hiểu bản thân thực sự mà chúng ta cũng cần phải cố gắng không ngừng nghỉ mới có thể đạt đến Ikigai của bản thân. Tuy nhiên không phải ai cũng có nhu cầu tìm được Ikigai của mình.

Trong thực tế có không ít người cảm thấy dễ hài lòng với cuộc sống thực tại. Họ chỉ cần một công việc có thu nhập ổn định, thậm chí là không cần phải thăng tiến, hay làm bất kỳ mọi việc ở mức bình thường, không cần quá đam mê, yêu thích, chỉ cần nhiều tiền là đủ, hoặc có những người chỉ cần công việc mang đến lợi ích cho người khác, cho cộng đồng là đủ chứ không cần bất kỳ lợi nhuận nào từ công việc đó. 

Mỗi người đều là một mảnh ghép riêng biệt trong bản đồ Ikigai. Từng người nỗ lực ở khía cạnh của bản thân sẽ tạo nên Ikigai của chung chứ không bắt buộc mỗi người phải đạt được Ikigai mới tạo nên một tập thể, một xã hội “hạnh phúc, phát triển”. 

3.2. Cần xác định bản thân đang ở đâu

Qua bản đồ Ikigai, nó sẽ giúp bạn xác định được bản thân mình đang ở đâu. Từ đó, nếu bạn có nhu cầu đi tìm Ikigai thì hãy phát huy những điểm mạnh, những gì mình đang làm tốt là lấp đầy những kỹ năng đang còn thiếu để đạt đủ 4 mảnh ghép cấu thành nên Ikigai. 

Cái quan trọng hơn kết quả có tìm được Ikigai của mình hay không chính là quá trình hoàn thiện bản thân, thay đổi bản thân ngay từ bây giờ để có thể đến gần với lý tưởng sống nhất có thể. 

3.3. Ikigai không phải duy nhất và tuyệt đối

Ikigai là sự giao thoa giữa các yếu tố. Những yếu tố này có thể thay đổi tùy vào thời gian, không gian mà chúng ta sống. Từ đó, Ikigai của bản thân cũng không hề “nằm yên một chỗ” mà liên tục biến hóa. Hãy thường xuyên làm bài tập Ikigai ở những thời điểm khác nhau để có thể thực sự hiểu bản thân đang cố gắng cho điều gì. 

3.4. Ikigai không chỉ là mục đích sống, đó còn là cách sống

Ikigai không phải là đích đến, buộc con người ta phải làm được điều này mới đạt được đến Ikigai. Mà hơn thế Ikigai là động lực để thúc đẩy bạn thay đổi cách nhìn nhận về cuộc sống, giúp bạn sống có ích hơn. “Hãy sống như thể ngày mai bạn không được sống” chính là lý tưởng mà Ikigai muốn truyền đạt lại cho mọi người. Việc nỗ lực cũng là một cách để bản thân mình có ý nghĩa hơn trong cuộc sống.

Theo một nghiên cứu được thực hiện trong 7 năm với 43000 người thì những người có Ikigai có tuổi thọ cao hơn rất nhiều. Hành trình khám phá Ikigai của bản thân là một chặng đường dài và không phải ai cũng có thể may mắn tìm ra được sự giao thoa đắt giá đó.

Tuy nhiên bạn cũng đừng nên quá đặt nặng triết lý này của người Nhật mà đánh mất đi lý tưởng của bản thân vẫn đang theo đuổi từ trước đến nay. Ikigai chỉ là kim chỉ nam để bạn giải quyết được những hoang mang của tuổi trưởng thành hay chiếc cân hiếm có để bạn cân bằng lại cuộc sống. Chúng ta hãy bình tĩnh bóc tách từng lớp, kiên nhẫn lắng nghe bản thân và tìm ra lối đi Ikigai của chính mình.