Công thái học là gì? Nguồn gốc và ứng dụng trong cuộc sống

Công thái học không còn là khái niệm quá lạ lẫm trong lĩnh vực công nghệ hay các bảng hướng dẫn sử dụng của đồ gia dụng, công nghệ. Vậy công thái học là gì và có ai trò gì trong cuộc sống? Tại sao cần tìm hiểu về công thái học khi mua các sản phẩm? Bài viết này, Vua Nệm sẽ mang tới câu trả lời thỏa đáng!

1. Công thái học là gì?

Công thái học (Ergonomics) là một ngành khoa học nghiên cứu về những khả năng cũng như giới hạn chưa khám phá của con người. Thông qua đó, ứng dụng phương pháp này với mục đích tối ưu sự tương tác giữa con người với công nghệ, hệ thống vận hành và môi trường sống để tăng năng suất.

Một ví dụ điển hình của Ergonomics là khi bạn sử dụng con chuột máy tính hàng giờ mà không hề có triệu chứng nào bất thường như nóng hay nhức mỏi. Hay tại sao màu sắc của vỏ màn hình TV thường là màu đen mà không phải bất cứ màu sắc nào khác. Tất cả là nhờ sự tính toán của các nhà nghiên cứu và sự góp mặt của lĩnh vực Ergonomics.

2. Nguồn gốc xuất xứ của Ergonomics

Trong tiếng Hy Lạp, thuật ngữ Ergonomics được cắt nghĩa là “làm việc” và “quy luật tự nhiên”. Sau này, nhà khoa học người Ba Lan tên Wojciech Jastrzębowski đã sử dụng cách lý giải này để đưa vào bài viết “The Outline of Ergonomics” (Đề cương về Công thái học) của mình.

Trải qua một thời gian sau, thuật ngữ Ergonomic trong tiếng Anh do nhà tâm lý học Hywel Murrell (người Anh) xây dựng nền tảng về “The Ergonomics Society” (Công thái học xã hội). Chính ông đã nghiên cứu về Công thái học để phục vụ cho các hoạt động trong và sau Chiến tranh Thế giới thứ II.

3. 3 nguyên tắc cơ bản của Ergonomics

Để đạt được hiệu quả tối ưu, Ergonomics dựa trên 3 nguyên tắc cơ bản giúp bảo vệ cơ thể và duy trì sự cân bằng tự nhiên.

3.1. Tối ưu hóa tư thế tự nhiên

Nguyên tắc đầu tiên của Ergonomics là giúp cơ thể duy trì được tư thế tự nhiên khi làm việc hoặc nghỉ ngơi. Điều này có nghĩa là cột sống, vai, cổ, tay, và chân cần được giữ ở trạng thái cân bằng, hạn chế gồng ép hoặc cong vẹo.

Ví dụ, khi ngồi làm việc, phần lưng cần được ghế hỗ trợ để giữ thẳng, bàn tay thả lỏng trên bàn phím, và hai chân đặt vững trên sàn. Duy trì tư thế đúng không chỉ giúp cơ thể thoải mái hơn mà còn hạn chế các bệnh về xương khớp, đặc biệt là đau lưng và thoái hóa cột sống.

3.2. Giảm thiểu lực và chuyển động lặp lại

Một trong những mục tiêu quan trọng của Ergonomics là giảm áp lực lên cơ bắp và khớp thông qua việc hạn chế các thao tác thừa hoặc phải dùng quá nhiều lực. Các thiết bị, đồ dùng công thái học được thiết kế để dễ thao tác và giảm thiểu tối đa những chuyển động lặp đi lặp lại.

Chẳng hạn, bàn phím và chuột công thái học được thiết kế ôm theo cấu trúc bàn tay, giúp giảm mỏi cổ tay. Trong sinh hoạt hằng ngày, gối công thái học giúp giữ cho cổ và cột sống ở trạng thái thẳng tự nhiên, hạn chế tình trạng đau mỏi vai gáy hay thoái hóa đốt sống cổ.

3.3. Thiết kế linh hoạt và có thể điều chỉnh

Mỗi người có đặc điểm cơ thể và thói quen làm việc khác nhau, vì vậy thiết kế Ergonomics cần có sự linh hoạt để người dùng dễ dàng điều chỉnh. Ví dụ: ghế ngồi có thể thay đổi độ cao, độ ngả lưng, tay vịn; bàn làm việc có thể điều chỉnh phù hợp với cả tư thế ngồi và đứng; màn hình máy tính có thể nâng hạ để đảm bảo tầm nhìn thoải mái; giường có khả năng thay đổi chiều cao, độ nghiêng hoặc độ đàn hồi.

4. Vai trò của Ergonomics đối với cuộc sống

Việc sử dụng các thiết bị có thiết kế sai so với tiêu chuẩn Ergonomics thì có thể gây ra nhiều hệ lụy như ảnh hưởng tới cơ bắp và hệ thần kinh, thậm chí gây rối loạn cơ xương khớp, đồng thời gây ra những cản trở tới hiệu suất, chất lượng làm việc.

Ergonomics thường được sử dụng để giúp cho quá trình sử dụng các đồ vật của con người diễn ra nhanh chóng, dễ dàng hơn. Nhờ chúng mà các nhà nghiên cứu đã sản xuất được các sản phẩm thân thiện với môi trường, đảm bảo an toàn và mang tới những trải nghiệm tốt cho người sử dụng. Nói một cách ngắn gọn, Ergonomics tác động tới khả năng thành công hay thất bại của một sản phẩm khi tung ra thị trường.

Vì vậy, các nhà sản xuất đều rất chú trọng tới vấn đề ứng dụng các nguyên tắc Ergonomics vào thiết kế kiểu dáng cũng như chức năng của sản phẩm.

5. Các lĩnh vực nghiên cứu của Ergonomics

Ergonomics có tính ứng dụng rất cao, đặc biệt là đối với các ngành tâm lý và kỹ thuật như:

• Nhân trắc học: Có thể nói nhân trắc học là lĩnh vực ứng dụng Ergonomics nhiều nhất với các hoạt động nghiên cứu về hình dáng cơ thể con người nhằm sáng chế ra những thiết bị đảm bảo tính tiện dụng, thoải mái và khoa học nhất.
• Sinh học: Trong lĩnh vực sinh học, Ergonomics đóng vai trò nghiên cứu các nhóm cơ trên cơ thể để phát triển ra những sản phẩm có khả năng gia cải thiện sức khỏe và thể lực của con người.
• Vật lý môi trường: được ứng dụng cho các yếu tố như âm thanh, ánh sáng, nhiệt độ, bức xạ hay các trạng thái ảnh hưởng tới hệ thống các giác quan như thính giác, cảm giác, thị giác…
• Tâm lý xã hội: ứng dụng trong các hoạt động về hành vi cộng đồng, thói quen giao tiếp, làm việc nhóm, học tập….
• Tâm lý học ứng dụng: ứng dụng trong khả năng học hỏi, sự khác biệt trong tâm lý hoặc những sai sót có thể xảy ra.

Có một lưu ý là để tạo ra một sản phẩm chất lượng, thân thiện với người dùng thì cần phải đáp ứng và phối hợp hài hòa các yếu tố nêu trên.

6. Các sản phẩm nổi bật ứng dụng Ergonomics

Một ví dụ điển hình của Ergonomics trong thực tiễn như:

6.1. Gối Ergonomics

Gối Ergonomics là sản phẩm được nghiên cứu dựa trên cấu trúc giải phẫu của vùng đầu, cổ và vai, nhằm mang đến sự nâng đỡ tự nhiên và đúng chuẩn cho cơ thể khi ngủ. Khác với gối truyền thống, loại gối này có thiết kế lõm ở giữa và bo cong hai bên, giúp ôm trọn phần cổ, giữ cột sống luôn thẳng, ngăn ngừa tình trạng đau mỏi vai gáy và cải thiện lưu thông máu.

Các sản phẩm gối Ergonomics hiện nay được làm từ những chất liệu đặc biệt như memory foam đàn hồi chậm để tạo sự nâng đỡ tối ưu; cao su thiên nhiên với đặc tính thoáng khí, kháng khuẩn, bền bỉ và phù hợp với khí hậu nóng ẩm; hoặc cao su nhân tạo kết hợp gel làm mát, giúp điều hòa nhiệt độ, mang lại cảm giác dễ chịu cho người dùng.

Tại Vua Nệm, một số mẫu gối Ergonomics được nhiều khách hàng ưa chuộng có thể kể đến như:

• Gối foam Comfy Nami
• Gối foam iComfy Sofy Air
• Gối Aeroflow iCool
• Gối cao su Gummi Contour Massage
• Gối cao su Gummi Butterfly

6.2. Giường Ergonomics

Sản phẩm giường điều khiển thông minh SleepTek 2.0 là thiết kế giường công thái học đang rất được ưa chuộng tại Vua Nệm. Sản phẩm được sản xuất theo công nghệ hiện đại của Hoa Kỳ, ứng dụng đạt chuẩn Ergonomics với phần đầu và chân giường có khả năng điều chỉnh độ nghiêng linh hoạt. Bạn có thể điều khiển giường nâng lên, hạ xuống chỉ với vài thao tác đơn giản. 

Cùng với đó, mẫu giường điều khiển thông minh này còn sở hữu nhiều nhiều tính năng vượt trội như chức năng không trọng lực zero gravity, massage toàn thân giảm đau nhức lưng và cơ bắp hiệu quả, hỗ trợ tuần hoàn máu cùng hệ thống cổng sạc điện thoại, laptop vô cùng tiện lợi.

6.3. Bộ lọc màn hình 

Việc nhìn vào màn hình trong nhiều giờ sẽ gây mỏi mắt, đau đầu gây ảnh hưởng tới mắt và não. Bộ lọc màn hình Ergonomics sẽ giúp bạn lọc những ánh sáng phản chiếu từ màn hình phẳng hoặc từ kính nhẵn của màn hình CRT giúp ảnh sáng dễ chịu hơn rất nhiều.

6.4. Chuột

Chuột Ergonomics là một phát minh có tính đột phá so với chuột truyền thống giúp làm giảm phạm vi chuyển động khi sử dụng và giảm bớt sự khó chịu lên hệ thống gân cơ, hạn chế viêm khớp, viêm gân, hội chứng ống cổ tay.

6.5. Đệm lót cổ tay

Đệm lót cổ tay Ergonomics có khả năng nâng đỡ, bảo vệ bàn tay khỏi các tác động gây hại tới hệ thống cơ xương khớp, các bao gân tại cổ tay trong quá trình sử dụng máy tính. Đồng thời mang tới những trải nghiệm thoải mái, nâng cao hiệu suất công việc.

6.6. Bàn phím 

Bàn phím Ergonomics vượt xa các sản phẩm thông thường khi được thiết kế dành riêng theo nhu cầu của người sử dụng. Khi sử dụng loại bàn phím này, bàn tay của sẽ được đặt ở vị trí thuận tiện nhất, bạn chỉ cần sử dụng lực nhẹ là bàn phím đã xác nhận thao tác. Từ đó hạn chế tình trạng căng cơ bàn tay và cẳng tay, tăng tốc độ đánh máy.

6.7. Đèn bàn

Đèn bàn Ergonomics chú trọng vào việc bảo vệ thị lực, với khả năng điều chỉnh độ sáng, góc chiếu và nhiệt độ màu theo nhu cầu làm việc. Nhờ ánh sáng đồng đều, không gây chói lóa hay nhấp nháy, sản phẩm giúp hạn chế tình trạng mỏi mắt, khô mắt và đau đầu khi làm việc hoặc học tập lâu. Một số mẫu còn tích hợp cảm biến tự động điều chỉnh ánh sáng phù hợp với môi trường xung quanh.

6.8. Bàn làm việc 

Bàn làm việc Ergonomics nổi bật với khả năng thay đổi chiều cao linh hoạt, cho phép người dùng luân phiên giữa tư thế ngồi và đứng. Thiết kế này giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm căng thẳng vùng lưng – vai – cổ, đồng thời phòng tránh các bệnh về cột sống do ngồi lâu. Ngoài ra, mặt bàn rộng rãi, bố trí khoa học còn giúp tối ưu không gian, tạo sự thoải mái và nâng cao hiệu suất công việc.

6.9. Ghế

Ghế Ergonomics không chỉ mang đến sự thoải mái khi sử dụng mà còn giảm thiểu áp lực lên lưng và khu vực hông, cột sống. Đồng thời hỗ trợ lưu thông máu trong cơ thể, hạn chế chấn thương. 

6.10 Giá đỡ laptop

Giá đỡ máy tính Ergonomics hỗ trợ bạn điều chỉnh vị trí giữa mắt và màn hình phù hợp giúp hạn chế tình trạng khom lưng, cong cổ và giúp tăng độ bền của máy tính khỏi tác động từ quá trình tản nhiệt.

6.11. Màn hình Ergonomics

Đây là dòng sản phẩm nghiên cứu giúp con người cải thiện hiệu suất sử dụng, hạn chế những tình trạng mắc bệnh lý xương khớp, ngồi sai tư thế, góc nhìn màn hình khi chúng ta trải nghiệm sản phẩm này.

Tóm lại, Ergonomics đã, đang và sẽ được ứng dụng rộng rãi trên đa số các sản phẩm công nghệ nhằm đem lại trải nghiệm thoải mái nhất như bố trí các cụm loa để âm thanh đạt chuẩn, vị trí cổng sạc, cổng kết nối phù hợp nhất hay cách bảo mật dữ liệu trên thiết bị điện tử bằng vân tay…

7. Lưu ý khi ứng dụng Ergonomics

Ergonomics mang lại vô vàn những ứng dụng hữu ích nhằm cải thiện, nâng cao chất lượng cuộc sống của con người. Nếu được ứng dụng một cách khoa học, Ergonomics sẽ mang lại khả năng sử dụng các công cụ dễ dàng hơn, góp phần tạo ra những sản phẩm thân thiện với môi trường, được lòng đại đa số khách hàng. Nhờ đó quyết định tới sự sống còn, thành bại của một sản phẩm trên thị trường.

Các loại sản phẩm ứng dụng Ergonomics đều được thiết kế theo hình dáng thân thiện, hẹn chế tối đa cảm giác nhức mỏi tay, phòng các bệnh về xương khớp vì sai tư thế ngồi ngay cả khi sử dụng liên tục trong nhiều giờ liền.

Tuy nhiên, vấn đề đặt ra là nếu xảy ra sai sót về Ergonomics trong quá trình nghiên cứu và phát triển sản phẩm thì có thể sẽ gây ra nhiều ảnh hưởng xấu tới cơ thể, giảm hiệu suất làm việc. Do đó mà các nhà nghiên cứu đầu tư rất nhiều tâm huyết vào việc nghiên cứu và thử nghiệm trước khi tung sản phẩm ra thị trường.

Công thái học là yếu tố ảnh hưởng tới sự thành công của một sản phẩm. Vua Nệm mong rằng những nội dung ở trên đã giúp bạn tháo gỡ được những thắc mắc về công thái học là gì, cũng như nắm được các ứng dụng của ngành khoa học này vào đời sống. Khi có nhu cầu mua các sản phẩm được ứng dụng loại thiết kế này, tốt nhất là bạn hãy tìm hiểu thật chi tiết và trải nghiệm thử sản phẩm trước khi chốt đơn nhé!